ZamkoMania - Polskie zamki i dwory obronne (zamkomania.pl) | |||||||||||||||||||||||||||||
Możesz ocenić: Kórnik (woj. wielkopolskie) - Średniowieczny zamek rycerski przebudowany w pałac
Kórnik to jeden z tych zamków, które trzeba zobaczyć obowiązkowo, szczególnie że w Wielkopolsce nie ma ich zbyt wiele. Obiekt stoi na terenie nizinnym przy Jeziorze Kórnickim i jest otoczony wciąż nawodnioną fosą. Prezentuje się niezwykle interesująco, choć widać, że przydałby się remont elewacji. W smukłej sylwetce budowli odnajdziemy bogactwo różnych elementów architektonicznych jak wieże, wieżyczki, ryzality, loggie, wykusze, strzelnice i wiele dekoracyjnych detali. Obiekt zarządzany od ponad pół wieku przez Polską Akademię Nauk, oddany jest do zwiedzania dla turystów indywidualnych bez przewodnika. Sporą jego część zajmuje słynna biblioteka założona przez Tytusa Działyńskiego, mająca również filię w pałacu Działyńskich w Poznaniu.
Na przestrzeni wieków kórnicka warownia kilkukrotnie zmieniała swe oblicze. Najpierw był to skromny zamek z obwodem murów i basztą - donżonem od płn.-wschodu. Potem powstały równolegle położone budynki mieszkalne (XV wiek). Tak uformowana gotycka siedziba została następnie rozbudowana w renesansową rezydencję obronną do maksimum wykorzystującą przestrzeń ograniczoną przez fosą (XVI wiek). Nie wykluczone, że i wyspa zamkowa została powiększona. Dwa skrzydła mieszkalne połączono wtedy dachem likwidując w ten sposób otwarty dziedziniec (vide rekonstrukcje). Mury zwieńczono attyką, przebudowano również ryzalit bramny. Sporną kwestią pozostaje druga mniejsza baszta od płn.-zachodu. Niektórzy badacze datują ją na średniowiecze, jako II etap budowy zamku,
W XVIII wieku zamek zyskał zupełnie nowy wygląd barokowego pałacu. Dużej zmianie uległa elewacja frontowa (północna) z 2 ryzalitami połączonymi budynkiem z tarasem. Założenie wzbogaciło się o oficyny i wspaniałe ogrody francuskie. Ostatnia przebudowa z XIX wieku nadała zamkowi charakter romantycznej rezydencji w stylu gotyku angielskiego z elementami orientalnymi, otoczonego parkiem krajobrazowym w stylu angielskim. Istnienie średniowiecznego donżonu, zachowanego już w XVIII wieku tylko w przyziemiu zaakcentowano wysoką ceglaną basztą kontrastująca czerwonym kolorem z jasnym tynkiem reszty zamku. Elewacja ogrodowa - południowa zyskała monumentalny charakter dzięki 3 wysokim ryzalitom z wieżyczkami. Całość podwyższono o drugie piętro i zwieńczono krenelażem. Zamek nie zmienił wyglądu od tego czasu, z wyjątkiem dobudówki ("babińca") przed wejściem, którą rozebrano ze względu na zły stan. Zamek kórnicki na rysunku Edwarda W. Kainki z 1843 roku, przed przebudową Działyńskich
To najważniejsze pomieszczenia w zamku w Kórniku. Są oczywiście jeszcze inne, ale nie ma sensu ich wszystkich tu opisywać. Polecam zakup w kasie broszury z dokładnym opisem (kiedyś za symboliczną złotówkę) "Zamek kórnicki i jego wnętrza" (o ile wciąż jest dostępna). Na podzamczu od północy stoją trzy zabytkowe XVIII-wieczne oficyny. Najstarsza i największa jest wschodnia. Oryginalnie umieszczono tam stajnię, powozownię i pokoje służby, a w okresie międzywojennym Szkołę Domowej Pracy Kobiet. Dziś są tu mieszkania pracowników PAN. Budynek naprzeciw, blisko jeziora, to oficyna zwana "Australią". Funkcjonowały w niej mieszkania służby i pomieszczenia gospodarcze, ale po 1869 Jan Działyński przebudował obiekt aby pomieścił część kórnickiego księgozbioru. Nazwa pochodzi od umieszczenia tu później pamiątek etnograficzno-przyrodniczych z podróży do Australii Władysława Zamoyskiego. Trzecia, najmłodsza z nich i najmniejsza zwana jest Klaudynówką i ponieważ urodziła się tam Klaudyna z Potockich Działyńska. Przeznaczona była na cele mieszkalne, a od 1827 r. dla administracji majątku. W XX wieku zwana była "Domkiem Pani Hrabiny", bo korzystała z niej Maria Zamoyska, utworzyła tu m.in. tkalnię kilimów. Obecnie organizowane są tu wystawy. Do obiektów wpisanych na listę zabytków należy jeszcze Prowent, czyli zabudowania folwarczne położone nad jeziorem, 300 m na południe od zamku. Kiedyś stał tu cały zespół budynków, z którego czerpano spore dochody, m.in. kuźnia, spichlerz, browar i gorzelnia. Do dziś przetrwało 6 domów, a w największym z nich działa Kórnicki Ośrodek Kultury. W parku kórnickim zamienionym na arboretum przez Instytut Dendrologii PAN, którego tradycja eksperymentalnych upraw sięga aż XV wieku, warto zwrócić uwagę na najstarszą aleję lipową z XVII wieku po prawej stronie od zamku. Przy niej stoi XVIII-wieczny pawilon zwany Rotundą, z powodu kształtu ośmiobocznej wieży. W XIX wieku Tytus Działyński dobudował do niej budynek przeznaczony na bibliotekę. Dziś jest to budynek Muzeum Dendrologicznego. Pierwotnie w pobliżu stał drugi taki pawilon, ale nie przetrwał. Z kolei za jeziorem znajduje się druga aleja lipowa zwana Aleją Generałowej Zamoyskiej. Planującym odwiedzenie Kórnika doradza się przybycie do arboretum na wiosnę lub jesień, wtedy jest ono najpiękniejsze. Do zwiedzania udostępniana jest także XIX-wieczna wozownia na podzamczu, a więc przed wejściem po drugiej stronie ulicy. Nie wiem czy jest warta zobaczenia, ponieważ sam nie zdążyłem do niej wejść... Aktualizacja. Zamek wygląda nieco inaczej, elewacje i okna zostały odnowione. Posiadają wygląd dokładnie taki jak w XIX wieku zaplanowali Działyńscy Pocztówka z 1910 roku. Widok zamku Kórnik od frontu (północy) z dobudówką przy wejściu zwaną "babińcem".
Plan rezydencji w Kórniku z 1825 roku. 1- zamek, 2 - oficyna wschodnia, 3 - oficyna Australia, 4 - Klaudynówka Obecny plan założenia kórnickiego z okazji nadania mu statusu Pomnika Historii. Status taki zyskał zamek z zabytkowym otoczeniem (kolor czarny). Pełna nazwa: "Kórnik - zespół zamkowo-parkowy wraz z kościołem parafialnym - nekropolią właścicieli". 1 - zamek, 2 - oficyna wschodnia, 3 - oficyna zachodnia "Australia", 4 - oficyna "Klaudynówka", 5 - kościół pw. Wszystkich Świętych z XV wieku, obecny wygląd z XIX w., 6 - pawilon parkowy Rotunda, 7 - Prowent - dom Szymborskiej, 8 - największy budynek Prowentu, dziś KOK, 9 - wozownia z XIX wieku Plan parteru zamku Kórnik. 1 - Sień, 2 - Pokój Władysława Zamoyskiego, 3 - Pokój Generałowej, 4 - Salon, 5 - Salonik, 6 - Czarna Sala, 7 - Jadalnia, 8 - Buduarek, 9 - Pokój Marii Zamoyskiej, 10 - Zakątek myśliwski Plan zamku w Kórniku z 1871 r. z zaznaczeniem murów XV i XVI-wiecznych naniesionych współcześnie przez Katarzynę Janicką Rekonstrukcja zamku średniowiecznego w Kórniku od płn.-wsch. wg A.Karłowskiej-Kamzowej Rekonstrukcja zamku w Kórniku oparta na nowszych badaniach wg. Adama Wagnera Rekonstrukcja zamku XVI-wiecznego w Kórniku płn.-wsch. wg A.Karłowskiej-Kamzowej Rysunki z inwentaryzacji zamku kórnickiego z lat 1826-27, przed przebudową Działyńskich. Elewacja północna i zachodnia
Pierwotna siedziba rycerska istniała w Kórniku na pewno już w XIV wieku. Nie wiadomo dokładnie czy ufundował ją biskup poznański Mikołaj z Kórnika po połowie tego stulecia czy też nieco później jego najmłodszy brat Wyszota.
Rozbudowana gotycka warownia funkcjonowała od I połowy XV wieku. Składała się z muru obwodowego z przynajmniej jedną basztą, potężnym donżonem oraz 2 budynków mieszkalnych od zachodu i wschodu. Całość otaczała fosa z mostem zwodzonym od północy.
Panorama Kórnika i Bnina z 1792 r. (obecnie Bnin jest częścią Kórnika). Oznaczono wybrane obiekty: 1 - kościół farny w Kórniku, 3 - ratusz w Kórniku, 5 - zamek w Kórniku, 6 - ogród, 10 - kościół luterański w Bninie, 11 - kościół katolicki w Bninie 1364 r. - pierwsza wzmianka o Kórniku jako posiadłości feudalnej Łodziów - protoplastów dwóch możnowładczych rodów: Górków i Opalińskich 1426 r. - zachowała się umowa na budowę zamku zawarta między Andrzejem Górką a cieślą Mikołajem z Poznania. Dotyczyła ona m.in. budowy budynków mieszkalnych i nadbudowy bramy. Wtedy nastąpiła więc rozbudowa siedziby kórnickiej II poł. XV w. - kanclerz wielki i biskup poznański Uriel Górka założył przy zamku pierwszy ogród włoski i prowadził doświadczenia z uprawą winorośli ok. 1565 r. - wojewoda poznański Stanisław Górka dokonał całkowitej przebudowy swojej siedziby na zamek renesansowy. Ponieważ wolna przestrzeń była ograniczona fosą, zlikwidowano dziedziniec nakrywając go łamanym dachem i tworząc z poszczególnych skrzydeł zamku jedną zwartą bryłę. Budowla była trzykondygnacyjna. W otoczeniu znajdowały się ogrody, las, zwierzyniec i folwark. Ówczesny historyk Stanisław Sarnicki zanotował, że zamek jest ozdobny i jednocześnie obronny
1592 r. - po bezpotomnej śmierci Stanisława Górki, Kórnik przeszedł w ręce jego siostrzeńca - kasztelana santockiego Jana Czarnkowskiego herbu Nałęcz. Od tej pory siedziba kórnicka nie była zamieszkiwana na stałe i stopniowo podupadała 1610 r. - od Andrzeja Czarnkowskiego odkupili miasto Grudzińscy herbu Grzymała. Zygmunt Grudziński w 1623 r. podejmował na zamku kórnickim króla Zygmunta II Wazę z królewiczem Władysławem 1653 r. - ówczesna lustracja mówi "zamek nadwątlony i z wierzchu dla pospadania dachówki miejscami podziurawiony znacznie, prędkiej potrzebuje naprawy dla wielkiego porysowania się mocnych i potężnych filarów, przy których most ze zwodem" 1657 r. - Kórnik z warownią został zdewastowany podczas potopu szwedzkiego. Stacjonowały tu m.in. wojska brandenburskie 1676 r. - Andrzej Karol Grudziński przekazał miasto siostrzeńcowi Zygmuntowi Działyńskiemu. Ród ten z krótka przerwą dzierżył go przez ponad 200 lat pocz. XVIII w. - zniszczenia dokonane przez Szwedów lata 20-te XVIII w. - zamek przejęła Teofila z Działyńskich Szołdrska Potulicka i gruntownie go przebudowała w stylu późnobarokowym. Elewacja północna z bramą zyskała dwa ryzality połączone niższym budynkiem zwieńczonym tarasem. Dawne baszty, zapewne zniszczone przez Szwedów zostały zachowane na poziomie przyziemia i parteru. Park włoski zamieniono na francuski z wieloma wodotryskami, posągami i ptaszarnią. po 1755 roku - w otoczeniu zamku postawiono zachowane do dziś 2 barokowe oficyny - zachodnią "Australię" i wschodnią ze stajniami Zamek w Kórniku po przebudowie Działyńskich w XIX wieku na drzeworycie z 1860 r. Widok od płd.-zach. 1790 r. - Teofila zapisała Kórnik swemu synowi z pierwszego małżeństwa Feliksowi Szołdrskiemu 1791 r. - zbudowano trzecią, mniejszą od pozostałych oficynę zwaną Klaudynówką 1796 r. - ten z kolei przekazał go w testamencie swemu krewnemu Wiktorowi Szołdrskiemu, ale zapis unieważniono jako sprzeczny z prawem i majątek kórnicki powrócił do Działyńskich w 1801 r. Spory zaowocowały znacznym zaniedbaniem rezydencji. Stąd zapewne decyzja Ksawerego Działyńskiego, aby wydzierżawić budowlę na magazyny 1826 r. po remoncie wykonanym na zlecenie Justyny z Dzieduszyckich, żony Ksawerego Działyńskiego, zamek przejął Tytus Działyński i rozpoczął starania o jego przebudowę w duchu gotyku angielskiego. Opracowanie projektu zlecił wybitnym architektom: K. F. Schinklowi, H. Marconiemu i A. Coraziemu. Jednak wybuch powstania listopadowego, w którym wziął udział Działyński, zahamował prace przy zamku ok. 1843 r. - małżeństwo Tytusa i Celiny Działyńskich rozpoczęło trwającą blisko 20 lat przebudowę zamku w Kórniku opartą na własnej syntezie wszystkich zamówionych projektów, choć najwięcej zaczerpnięto z pracy Schinkla. Budowlę podwyższono o 1 piętro, zwieńczono krenelażem, ozdobiono neogotyckimi wieżyczkami, loggią. Dodano też charakterystyczną ceglaną basztę oraz dobudówkę przed wejściem w elewacji północnej ("babiniec"). Przebudowie poddano również wnętrza. Przede wszystkim pomniejszeniu uległa sień, co pozwoliło na utworzenie kilku dodatkowych pomieszczeń. Komnaty zyskały wspaniałe dekoracje: stiuki, intarsje, kasetony, portale. Otoczenie zamku przybrało postać parku krajobrazowego na wzór angielski z wieloma egzotycznymi gatunkami Całość prac z pobudek patriotycznych zlecono do realizacji polskim budowniczym i rzemieślnikom wykorzystującym miejscowe materiały Widok zamku Kórnik z I połowy XVIII w. po przebudowie w stylu barokowym za "Wspomnienia Wielkopolski to jest województw poznańskiego, kaliskiego i gnieźnieńskiego" E. Raczyńskiego 1861 r. - po śmierci Tytusa prace przy zamku kontynuował jego syn Jak Kanty Działyński 1880 r. - Jan zapisał Kórnik rodzeństwu Władysławowi i Marii Zamoyskim, którzy w 1924 r. ofiarowali zamek wraz z całymi zbiorami narodowi polskiemu jako fundację Zakłady Kórnickie 1937 r. - z powodu złego stanu murów rozebrano dobudówkę przed wejściem do zamku zwaną "babińcem". lata 1939-45 - podczas wojny Niemcy zamienili zamek na magazyn zbiorów muzealnych rozkradzionych z Poznania. Mimo późniejszego rabunku zbiorów zamkowych większość udało się odzyskać 1947 r. - na zamku przeprowadzono prace konserwacyjne, kontynuowane później z przerwami w latach 1952-64. Nadwątlone z powodu obniżenia poziomu wody w fosie drewniane pale, na których stał zamek, wzmocniono wbijając ośmiometrowej wielkości pale betonowe 1953 r. - po likwidacji fundacji Zakłady Kórnickie, władze komunistyczne przekazały zamek Polskiej Akademii Nauk 21 lutego 1998 r. - zamek był miejscem szczytu tzw. "Trójkąta Weimarskiego". Uczestniczyli w nim prócz towarzysza prezydenta Kwaśniewskiego także prezydent Francji – Jacques’a Chirac i kanclerz Niemiec – Helmut Kohl 2011 r. - zabytek wpisano na listę Pomników Historii 2017 r. - zakończono remont elewacji frontowej zamku. Przywrócono historyczny kolor elewacji. Prace kosztowały 660 tys. zł . Wcześniej wyremontowano ceglane części elewacji na wieży, okna, dach i zmodernizowano przyziemia. Rysunek zamku w Kórniku po przebudowie w XVIII wieku Źródło: Renesansowe rezydencje w Wielkopolsce, Teresa Jakimowicz, Poznań 1971
Rysunek zamku Kórnik wg Napoleona Ordy z II połowie XIX wieku. Widok od zachodu
Zamek posiada swoją Białą Damę. Jest nią duch Teofili z Działyńskich Szołdrskiej Potulickiej. Arystokratka, która dwukrotnie niezbyt szczęśliwie wychodziła za mąż, włożyła wiele wysiłku i pieniędzy w doprowadzenie rezydencji kórnickiej i jego otoczenia do ponownej świetności.
W legendy pomogły w tym odnalezione skarby rodziny Górków. Jednak złe duchy, które ich strzegły nie pozwoliły po śmierci zaznać jej duszy spokoju i musi nocami błąkać się po zamkowych komnatach...
Pierwsza z serii pocztówek przedstawiających zamek kórnicki między 1910 a 1920 rokiem z różnych stron. Widok od północnego zachodu Widok na zamek Kórnik od południowego zachodu
ADRES I KONTAKT
Zamek Muzeum i Biblioteka Kórnicka PAN - ul. Zamkowa 5, Kórnik CZAS Zwiedzanie wnętrz zamku trwa ok. 1 godzinę. Obejście zabytku dookoła i odprężający spacer po całym arboretum ok. 1,5 godziny. WSTĘP Płatny: 20 zł, 10 zł (ulg.). Wstęp w godz. 10-17, poza sezonem 10-16. Nieczynne w poniedziałki oraz od połowy grudnia do końca roku. Arboretum czynne w godz. 10 - 19 (IV-V), 10-18 (VII-IX), po sezonie krócej. Wstęp 10 zł i 7 zł (ulgowy), 25 zł (rodzinny). Ponieważ informacje o godzinach otwarcia, a przede wszystkim cenach biletów szybko się dezaktualizują, sprawdź je na stronie oficjalnej opisywanego zamku/dworu: Zamek w Kórniku Widok od południowego wschodu Widok od wschodu
Centralna część woj. wielkopolskiego. 20 km na południowy-wschód od Poznania. Zobacz na mapie.
Jadąc samochodem warto zaparkować przy rynku, bo parking zamkowy kosztuje minimum 10 zł. Współrzędne geograficzne: Otwórz w: Google Maps, Bing Maps, Openstreet Maps format D (stopnie): N52.243912°, E17.090894° format DM (stopnie, minuty): 52° 14.63472'N, 17° 5.45364'E format DMS (stopnie, minuty, sekundy): 52° 14' 38.08''N, 17° 05' 27.22''E
Chyczewska A., Weyman S. - Zamek kórnicki Dolczewska Barbara - Zamek kórnicki i jego wnętrza Guerquin Bohdan - Zamki w Polsce Jakimowicz Teresa - Renesansowe rezydencje w Wielkopolsce Kaczyńscy Izabela i Tomasz - Polska - najciekawsze zamki Karłowska Kamzowa Alicja - Zamek kórnicki w średniowieczu i epoce nowożytnej Kajzer Leszek, Kołodziejski Stanisław, Salm Jan - Leksykon zamków w Polsce Olejnik Karol - Grody i zamki w Wielkopolsce Praca zbiorowa - Izabella i Jan Działyńscy - mecenasi kultury Janicka Katarzyna - Rezydencja Stanisława Górki W Kórniku (ok. 1557–1592) Dwa zdjęcia lotnicze Kórnika z 1919 roku
Klikając w zdjęcie otrzymasz jego powiększenie w nowym oknie. Okno to można zamknąć kliknięciem w dowolny punkt POZA zdjęciem.
Pomniki Historii - Kórnik Zamek w Kórniku z drona 2021
Kórnik - Hotel Ośrodka Sportu i Rekreacji, ul. Leśna 6, tel. (061) 817 01 83 Kórnik-Bnin - Ośrodek Wypoczynkowo-Szkoleniowy Błażejewko, tel. (061) 817 01 61 Kórnik - Schronisko PTSM, ul. Armii Krajowej 11, tel. (061) 817 04 70 Kórnik - Camping, ul. Leśna 6, tel. (061) 817 01 83 Gądki - Zajazd Non-Stop, ul. Dworcowa 1, tel. (061) 817- 3 00 Czmoniec - Gościniec Marzymięta, tel. (078) 428-50-99
Proponujemy wyszukanie noclegu w opisywanej miejscowości lub jej okolicy w serwisach noclegowych.
Oferty cenowe online są zwykle atrakcyjniejsze niż rezerwacje telefoniczne!
Zapraszam do przesyłania swoich wypowiedzi i komentarzy odnośnie opisywanego zamku. Ukazują się one na stronie od razu po wpisaniu do formularza. Ostatnie wpisy
Powrót do strony startowej
(c) 2001-2024 bd - Kontakt - Polityka Prywatności
Wszelkie prawa do własnych zdjęć i tekstów zastrzeżone, nie mogą być one wykorzystywane bez mojej zgody. Nie udzielam pozwolenia na kopiowanie opisów. |
ZamkoMania.pl to prywatny, niezależny serwis. Pozwalając na wyświetlenie paru nienarzucających się reklam wspierasz jego dalsze funkcjonowanie.
Dlatego prosimy o wyłączenie blokowania reklam na tej stronie (instrukcja jak to zrobić w: AdBlock, Adblock Plus, Ghostery, uBlock Origin).
Odśwież stronę