Ocena zabytku


Możesz ocenić:
Srebrzyszcze (woj. lubelskie) - Szlachecki dwór obronny przebudowany w pałac

Ocena obecnej atrakcyjności obiektu
4 stars
Średnia ocena: 4.2 na 5. Głosów: 42

       
    
 
Ocena nastawienia do turystów na terenie obiektu
4 stars
Średnia ocena: 4.2 na 5. Głosów: 36

       
    
 


Opis i stan obecny


Istniejący obecnie pałac w Srebrzyszczu (do lat 80-tych XX wieku Serebryszcze) powstał najprawdopodobniej w XVII wieku. Pierwotnie był to okazały dwór Serebryskich, o którego obronnym charakterze decydowała lokalizacja na wyniesieniu pośród stawów i bagien. Po licznych przebudowach i przekształceniach otoczenia, elementy obronne założenia są dziś niemal niewidoczne, poza stawem przy wjeździe do parku.
ozdoba
Rezydencja króla?
Wg tradycji rodzinnej, przekazywanej przez Lechnickich, serebryski pałac był początkowo zameczkiem myśliwskim Jana III Sobieskiego. Niestety jak dotąd nie są znane żadne źródła, które potwierdzałyby tą informację.
Pałac w Srebrzyszczu jest budynkiem murowanym, krytym blachą (do końca XIX wieku gontem), piętrowym, na obszernych, sklepionych piwnicach. Elewacja frontowa – południowa – jest symetryczna, jedenastoosiowa, z wyższym o pół piętra od korpusu trójosiowym pseudoryzalitem i dwuosiowymi, parterowymi alkierzami po bokach. Pseudoryzalit jest zwieńczony trójkątnym tympanonem z okrągłym okienkiem na osi. Okna, poza okienkami trzeciej kondygnacji ryzalitu i okienkiem w tympanonie – są pozbawione obramień. Drzwi wejściowe są obramione grubym półwałkiem. Nad alkierzami znajduje się ślepa murowana balustrada. Elewacje boczne są analogiczne, symetryczne, dwukondygnacyjne, trzyosiowe w dolnych kondygnacjach i jednoosiowe w górnych. Obie zwieńczone trójkątnymi tympanonami z niewielkim otworem w kształcie czwórliścia na osi.
Elewacja ogrodowa – północna jest jedenastoosiowa, podobnie jak frontowa, ale z tą różnicą, że alkierze od ogrodu są jednoosiowe, a trzyosiowe są cofnięte do tyłu ściany korpusu. Na środku tej elewacji jest wydatny ryzalit, trójosiowy, zwieńczony trójkątnym tympanonem. Artykulacja i obramienia okien są tu analogiczne jak w fasadzie południowej, podobnie balustrady nad alkierzami. Przy drzwiach, na osi elewacji znajdują się kamienne schody na planie półokręgu.
ozdoba
Zbiory pałacowe
W pałacu serebryskim nie było nigdy specjalnie obfitych zbiorów, jednak uwagę zwracała kolekcja monet polskich i obcych oraz dość bogata biblioteka, licząca przed II wojną światową ok. 5000 tomów w różnych językach. Ozdobą kolekcji było pierwsze wydanie Encyklopedii Diderota, oprawne w skórę. Książki uległy zniszczeniu podczas I wojny światowej, gdy Rosjanie podpalili je, licząc, ze od nich zajmie się pałac. Pałac uratowano, ale książki zwęgliły się. Ocalała podczas tego pożaru Encyklopedia Diderota, zaginęła podczas II wojny światowej.
Pałac ma wnętrze dwutraktowe, z sienią i kwadratowym salonem od strony ogrodu na osi. Po obu stronach sieni i salonu symetrycznie rozmieszczone po dwa pokoje, w alkierzach po dwa dalsze, mniejsze, prostokątne, zaś od ogrodu po jednym kwadratowym. Pośrodku bocznych części pałacu, pomiędzy alkierzami znajdują się dwie klatki schodowe, z których zachodnia ma zachowane sklepienie krzyżowe. Na piętrze układ pomieszczeń analogiczny jak na parterze, z tą tylko różnicą, że nad sienią i salonem znajduje się wielka sala przez całą szerokość pałacu, o wysokości półtorej kondygnacji. W sieni na dole – w narożnikach od północy oraz w sali na piętrze, pośrodku ścian bocznych, zachowały się kominki z XVIII wieku.
Pierwotnie, jak wynika z rozwarstwienia murów dokonanego w trakcie remontu w latach 70-tych XX wieku, pałac nie miał istniejących obecnie części parterowych. Późniejsze od reszty ścian korpusu są też ściany pokojów od ogrodu, flankujących salon. Same pokoje istniały zapewne od początków pałacu, bowiem w ścianach korytarzyków przy klatkach schodowych znajdują się zamurowane w XVIII wieku przejścia, prowadzące do tych pomieszczeń. Klatki schodowe były wówczas wyodrębnione w bryle budynku jako alkierze, być może wieżowe.
ozdoba
Lochy
Jak niemal w każdym podobnym obiekcie w Polsce, również i w Srebrzyszczu podobno istnieje przejście podziemne z pałacowych piwnic. Według miejscowych podań prowadzi ono aż do chełmskiej katedry.
Cały układ przestrzenny najstarszej części pałacu oraz ascetyczna artykulacja ścian zewnętrznych, pozwala wiązać tą budowlę ze warszawskim środowiskiem architektonicznym tego okresu, pozostającym pod silnym wpływem Tylmana z Gameren
Dookoła pałacu znajduje się park o powierzchni ok. 6 ha, pierwotnie regularny, w typie włoskim, obecnie założenie widoczne tylko częściowo. Zachowały się otaczające park szpalery drzew, poprzeczna aleja i dwa szpalery obrabiające okno widokowe na pola od północy, owalny gazon przy podjeździe do pałacu, staw i rzeczka-fosa. Wycięto zaznaczoną jeszcze na planie publikowanym w Katalogu Zabytków Sztuki w Polsce aleję na osi pałacu od strony północnej.

Pałac przed wojną
Widok pałacu Srebrzyszcze od południowego zachodu w okresie międzywojennym
Źródło: Aftanazy Roman, Materiały do dziejów rezydencji, t. VI, Dawne województwo bełzkie, ziemia chełmska województwa ruskiego, Warszawa 1989.



Plany i rekonstrukcje

Powrót na górę strony

Plan zamku
Plan pałacu Srebrzyszcze
Źródło: Katalog Zabytków Sztuki w Polsce t. VIII, Województwo lubelskie, pod red. R. Brykowskiego i Z. Winiarz, z. 5, Powiat chełmski, Warszawa 1968.


Rozwarstwienie murów pałacu
Rozwarstwienie murów pałacu Srebrzyszcze (niestety bez opisu)
Źródło: E. Kotyłło, Serebryszcze – pałac. Stratygrafia i analiza architektoniczna obiektu i prace projektowe dla opracowania projektu architektonicznego odbudowy, Lublin 1977, mps w posiadaniu Szkoły Podstawowej w Srebrzyszczu


Plan parku
Plan parku w Srebrzyszczu
Źródło: Katalog Zabytków Sztuki w Polsce t. VIII, Województwo lubelskie, pod red. R. Brykowskiego i Z. Winiarz, z. 5, Powiat chełmski, Warszawa 1968.


Rekonstrukcja pałacu z XVIII w.
Hipotetyczna rekonstrukcja wyglądu pałacu Serebryszcze w XVIII w. Jak widać alkierze są tu piętrowe, a dziś parterowe
Źródło: E. Kotyłło, Serebryszcze – pałac. Stratygrafia i analiza architektoniczna obiektu i prace projektowe dla opracowania projektu architektonicznego odbudowy, Lublin 1977, mps w posiadaniu Szkoły Podstawowej w Srebrzyszczu.


Historia, wydarzenia

Powrót na górę strony

Początki obecnego pałacu w Srebrzyszczu sięgają XVII wieku, gdy wzniesiono obronną siedzibę rodu Serebryskich herbu Korczak. Wieś ta od XV wieku stanowiła w połowie własność Serebryskich, w połowie zaś królewską
punktor II poł. XVII wieku – budowa murowanego piętrowego dworu obronnego Serebryskich, położonego na wzgórzu i otoczonego fosą oraz bagnami. Właścicielami drugiej części byli wówczas Krasińscy
punktor 1691 r. – wzmiankowany jest też drewniany dwór w drugiej części wsi, należący do Jana Węglińskiego (Węgleńskiego). 11 lat później przejął go Jan Serebryski
punktor 1714-1751 r. – właścicielami części wsi byli Jasieńscy
punktor 1739 r. – część Serebryszcza nabył Józef Łopuski herbu Ślepowron, który ufundował tu drewnianą cerkiew
punktor lata 1751-1758 – Łopuscy rozbudowali dwór obronny w pałac, prawdopodobnie wg projektu Pawła Antoniego Fontany, nadwornego architekta Sanguszków. Dobudowano istniejące do dziś alkierze po obu stronach klatek schodowych
punktor 1768 r. – sejm potwierdził prawo dziedziczenia całej wsi przez Antoniego Franciszka Łopuskiego, syna Józefa
punktor pocz. XIX wieku – częste zmiany właścicieli wsi, m.in. A. Grothus, J. Grabowska Sokołowska, J. Borucki. Stan pałacu znacznie się pogorszył
punktor 1870 r. – Serebryszcze nabył Klemens Lechnicki h. Zadora, powstaniec z 1863 roku. Wieś stanowiła posag jego małżonki, Karoliny Zawadzkiej
punktor lata międzywojenne – właścicielem pałacu został Felicjan Kajetan Lechnicki, poseł na Sejm RP i senator
punktor po 1945 r. – pałac będący własnością miejscowej RSP popadał stopniowo w coraz większą ruinę
punktor lata 70-te XX w. – RSP rozpoczyna remont pałacu, ostatecznie ukończony przez gminę. Z niewiadomych przyczyn zmieniono w stosunku do stanu poprzedniego kształt dachu nad korpusem pałacu, jednocześnie podwyższając obniżone w trakcie powojennego remontu ściany i okna korpusu w fasadzie południowej
punktor lata 80-te XX w. – pałac przeznaczono na siedzibę szkoły podstawowej
punktor po 2012. – szkoła została zlikwidowana
punktor 2021 r. - zabytek sprzedano za prawie 3 mln zł miejscowy przedsiębiorcy

Elewacja ogrodowa pałacu
Elewacja ogrodowa w 1945 r.
Źródło: E. Kotyłło, Serebryszcze – pałac. Stratygrafia i analiza architektoniczna obiektu i prace projektowe dla opracowania projektu architektonicznego odbudowy, Lublin 1977, mps w posiadaniu Szkoły Podstawowej w Srebrzyszczu.




Informacje praktyczne


ADRES I KONTAKT
punktorPałac Serebryskich - ul. Pałacowa 37, Srebrzyszcze

CZAS
punktor Oglądnięcie pałacu i parku zajmowało kiedyś niecałe 20 minut.

WSTĘP
punktor Gdy w budynku mieściła się szkoła podstawowa wstęp był możliwy za zgodą dyrekcji. Obecnie po przejściu w prywatne ręce, wstęp prawdopodobnie jest zabroniony całkowicie.



Położenie i dojazd


Wschodnia cześć woj. lubelskiego. 5 km na północny wschód od Chełma, ok. 1 km od drogi krajowej nr 12 prowadzącej do przejścia granicznego w Dorohusku. Zobacz na mapie.
Jadąc z Chełma w kierunku na Dorohusk należy przed cementownią skręcić w lewo, droga na Srebrzyszcze jest oznakowana. Tą drogą należy jechać prosto – prowadzi pod sam pałac. Z Chełma do Srebrzyszcza dojechać można również autobusami komunikacji miejskiej – pod sam pałac dojeżdża linia nr 10.

GPS
Współrzędne geograficzne:

Otwórz w:  Google Maps,  Bing Maps,  Openstreet Maps
format D (stopnie):   N51.159673°, E23.553774°
format DM (stopnie, minuty):   51° 9.58038'N, 23° 33.22644'E 
format DMS (stopnie, minuty, sekundy):   51° 09' 34.82''N, 23° 33' 13.59''E 

punktor wypożyczalnia samochodów kraków



Bibliografia



punktor Aftanazy Roman, Materiały do dziejów rezydencji, t. VI, Dawne województwo bełzkie, ziemia chełmska województwa ruskiego, Warszawa 1989.
punktor Betlej Andrzej, Paweł Giżycki SJ. Architekt polski XVIII wieku, Kraków 2003.
punktor Katalog Zabytków Sztuki w Polsce t. VIII, Województwo lubelskie, pod red. R. Brykowskiego i Z. Winiarz, z. 5, Powiat chełmski, Warszawa 1968.
punktor Kotyłło E., Serebryszcze – pałac. Stratygrafia i analiza architektoniczna obiektu i prace projektowe dla opracowania projektu architektonicznego odbudowy, Lublin 1977, mps w posiadaniu Szkoły Podstawowej w Srebrzyszczu.
punktor Rolska-Boruch Irena, Siedziby szlacheckie i magnackie na ziemiach zwanych Lubelszczyzną. 1500-1700, Lublin 1999.


Fotogaleria


Klikając w zdjęcie otrzymasz jego powiększenie w nowym oknie. Okno to można zamknąć kliknięciem w dowolny punkt POZA zdjęciem.


Srebrzyszcze - Widok od południa Srebrzyszcze - Widok od wschodu Srebrzyszcze - Widok od północnego wschodu Srebrzyszcze - Widok od wschodu Srebrzyszcze - Widok od północnego zachodu Srebrzyszcze - Balustrada alkierza południowo zachodniego Srebrzyszcze - Pałac od północy, widziany przez park Srebrzyszcze - Zarośnięta poprzeczna aleja parku Srebrzyszcze - Park Srebrzyszcze - Dawne okno widokowe na pola serebryskie Srebrzyszcze - Staw Srebrzyszcze - Widok znad stawu Srebrzyszcze - Schody od ogrodu Srebrzyszcze - Zachodnia klatka schodowa Srebrzyszcze - Sień z kominkiem Srebrzyszcze - Sala na piętrze Srebrzyszcze - Sala na piętrze - widoczny kominek Srebrzyszcze - Wieś urzędowo zwie się Srebrzyszcze, a nowy znak kieruje na Serebryszcze...
Zdjęcia wykonane: latem 2005


Materiały wideo


Pałac w Srebrzyszczu z drona



Noclegi


W samym Srebrzyszczu nie ma miejsc noclegowych, ale jest ich dużo w Chełmie i okolicy.

Proponujemy wyszukanie noclegu w opisywanej miejscowości lub jej okolicy w serwisach noclegowych. Oferty cenowe online są zwykle atrakcyjniejsze niż rezerwacje telefoniczne!


oferta noclegowa 1       

Miniforum

Powrót na górę

Zapraszam do przesyłania swoich wypowiedzi i komentarzy odnośnie opisywanego zamku. Ukazują się one na stronie od razu po wpisaniu do formularza.

Ostatnie wpisy

  • Re: Re: Wspomnienia potomków       Autor:  Stanisław      Data:  2022-12-26 12:25:46
    A może coś bliższego na temat opowieści o śmierci właściciela Serebryszcz na górze kredowej ,oraz zdewastowania Cerkwi
  • Re: Jednak Serebryszcze       Autor:  Stanisław      Data:  2021-05-15 21:01:44
    Oczywiście! Szlag mnie trafia na tę idiotyczną nazwę "Srebrzyszcze" Przecież właściwa nazwa pochodzi od nazwiska rodu SEREBRYSKICH! Skąd zatem jakieś Srebrzyszcze? Przypuszczam, że to jakiś urzędnik analfabeta zwolniony z nauki języka polskiego z powodu dysgrafii przekręcił w którymś momencie nazwę i za tym poszły zmiany dowodów osobistych, pieczątek tutejszych firm, instytucji itd. Jest tu jeszcze park krajobrazowy o nazwie Bagno Serebryskie, tej nazwy zapomniano zmienić? Proszę natychmiast przywrócić właściwą nazwę, bo coś takiego jak "Srebrzyszcze" nigdy nie istniało.
  • Re: ZAMKNIĘCIE SZKOŁY W PAŁACU       Autor:  absolwentka      Data:  2015-10-22 14:49:14
    zlikwidowała i pałac straszy pustką, opuszczony, pełno liści smutny widok. Gdy była szkoła to tętnił życiem.





Powót do strony startowej
Powrót do strony startowej

(c) 2001-2024 bd - Kontakt - Polityka Prywatności
Wszelkie prawa do własnych zdjęć i tekstów zastrzeżone, nie mogą być one wykorzystywane bez mojej zgody. Nie udzielam pozwolenia na kopiowanie opisów.