Baligród
Zamek szlachecki





Ocena zabytku


Możesz ocenić:
Baligród (woj. podkarpackie) - Zamek szlachecki (zniszczony)

Ocena obecnej atrakcyjności obiektu
2.5 stars
Średnia ocena: 2.5 na 5. Głosów: 32

       
    
 
Ocena nastawienia do turystów na terenie obiektu
2.5 stars
Średnia ocena: 2.7 na 5. Głosów: 27

       
    
 


Opis i stan obecny


Jeden z kilku nieistniejących już zamków w Bieszczadach pomijany w większości "opracowań zamkowych". Był on niewielkich rozmiarów: miał dwie okrągłe baszty i budynek mieszkalny z wewnętrznym dziedzińcem otoczony ziemnymi fortyfikacjami bastionowymi z fosą, która była zasilana wodą z rzeki. Nadbudówki i ganki były drewniane. Zamek w Baligrodzie stał na niewielkim wzgórzu pośród bagien między rzekami Hoczewka i Stężniczka. Znajduje się tu siedziba Nadleśnictwa i trudno nawet odróżnić wały od współczesnych nasypów. Po parku dworskim ostał się tam pomnik przyrody w postaci 300-letniego grabu. Jeszcze w latach 90-tych był widoczny wał o wysokości dochodzącej do 1,5 m jednak został znacznie zniwelowany przy budowie drogi z Baligrodu do Stężnicy. Za to w kościele p.w. Niepokalanego Poczęcia Najświętszej Marii Panny na północ od baligrodzkiego rynku można zobaczyć krzyż z kaplicy zamkowej. Także pod ziemią muszą jeszcze istnieć lochy, na które natrafiono po wojnie podczas kopania rowów melioracyjnych. Biegły one pod Hoczewką, łącząc zamek i część miasta na jej drugim brzegu.
Zamek właściwy od północy posiadał Podzamcze. Dziś są to ulice Balów i właśnie Podzamcze.


Plany i rekonstrukcje


Plan Baligrodu w XVIII w.
Fragment mapy Baligrodu z 2. połowy XVIII wieku. Trudno powiedzieć czy przedstawia zamek czy późniejszy dwór. Budowla jest jednak całkiem okazała i otoczona murem, co wskazuje na zamek. Wydaje się więc, że przetrwał dłużej niż jest to zwykle podawane.

Historia, wydarzenia


Pierwotny zamek na terenie Baligrodu wzniósł na początku XVI w. Mikołaj Bal herbu Gozdawa. Była to zapewne budowla drewniana. Fundatorem nowego, murowanego już zamku był Piotr Bal - podczaszy sanocki, któremu spłonęło gniazdo rodowe Balów w Hoczwi.
punktor 1510 r. - wzmiankowane jest wzniesienie kaplicy zamkowej przez Mikołaja Bal. Zamek musiał więc powstać nieco wcześniej
punktor lata 1600-1615 - budowa murowanego zamku przez Piotra Bala. U podnóża zamku powstało wkrótce miasteczko, początkowo nazwane Balówgrodem, które bardzo szybko zaczęło się rozwijać.
punktor XVII w. - zarówno zamek jak i słynące z winnic miasto Baligród tętniły życiem. Balowie organizowali huczne zabawy i zjazdy szlachty. W zamku zgromadzili dużą kolekcję białej broni
punktor 1670 r. - ówczesny właściciel Baligrodu - Stefan Bal, chorąży przemyski i podkomorzy sanocki, otrzymał zadanie obrony okolicy przed napadami rozbójników węgierskich. Powołane zostały specjalne oddziały do walki z nimi, zwane smolakami
punktor 1704 r. - pomyślny rozwój miasta został przerwany najazdem Szwedów w czasie wielkiej wojny północnej. Gdy ci zdobyli już Lesko i ruszyli na południe, Balowie ewakuowali się na Węgry. Szwedzi swoim zwyczajem najpierw splądrowali, a potem spalili miasto. To samo stało się z zamkiem. Po powrocie Balowie widząc ruiny nie podjęli się już odbudowy siedziby
punktor 1723 r. - ówczesny inwentarz miejski mówi, iż mury zamku były naruszone, okna bez szyb, bramy rozwalone. Następnie budowla była stopniowo rozbierana i wykorzystywana jako budulec pod inne obiekty. Na miejscu zamku postawiono nowy dwór.
punktor 1770 r. - zmarła ostatnia przedstawicielka rodziny Balów z Baligrodu - Salomea Bal Karsznicka. Miasto przeszło w ręce jej syna, Andrzeja Karsznickiego i jego rodu
punktor 1915 r. - po zniszczeniach wojennych Baligród stracił prawa miejskie
punktor 1945 r. - dwór stojący na miejscu zamku został zniszczony podczas działań wojennych. W jego miejscu postawiono później budynek nadleśnictwa

Zdjęcie lidar Baligrodu
Zdjęcie z lotniczego skanowania laserowego terenu zamkowego w Baligrodzie. A - wzgórze zamkowe i miejsce gdzie stoi budynek nadleśnictwa, B - hipotetyczny relikt fortyfikacji ziemnych, C - rzeka Hoczewka, D - Podzamcze chronione od północy i wschodu rzeką Stężniczką (do dziś ta część Baligrodu jest tak nazwana), E - Stężniczka, F - ulica Balów, która przecięła teren zamkowy




Legendy i podania

Powrót na górę strony

Z Baligrodem związana jest opowieść o córce Piotra Bala - Klarze i nieznanym rycerzu. Zbliżała się ona do wieku 18 lat, nadchodził więc czas na zamążpójście. Na próżno jednak ojciec usiłował znaleźć odpowiedniego kandydata, Klara wszystkich odrzucała. Pewnego razu do Baligrodu zawitał przejazdem nieznany rycerz. Balowie powitali go bardzo serdecznie. Klara przywdziała swoją najpiękniejszą suknię i wyglądała olśniewająco, jednak zdawało się, że nie robi to najmniejszego wrażenia na przybyłym. A ten za to bardzo spodobał się Klarze. Kilkakrotnie upuszczała chustkę, aby zwrócić na siebie jego uwagę, ale rycerz podnosił ją tylko nawet nie patrząc w stronę Klary. Zaraz po wieczerzy poprosił o wskazanie pokoju gdzie mógłby przenocować. Rozzłoszczona Klara kazała ojcu uwięzić rycerza. Ten po namowach uległ córce i wtrącił nieznajomego do lochów w wieży zamkowej. Dwa tygodnie później na zamku Baligród odbywał się turniej rycerski z okazji osiemnastych urodzin Klary, zwycięzca miał otrzymać jej rękę. Zjechało się wielu rycerzy z całej okolicy, zachęconych zarówno wielką urodą Balówny jak i majętnością jej ojca. Po wielu zmaganiach niepokonany na placu boju pozostał rycerz o imieniu Fulko. Na zawołanie o następnych rywali chcących się z nim zmierzyć usłyszał głos jakiegoś giermka iż w wieży uwięziony jest rycerz który chce się z nim zmierzyć. Fulko doprowadził do uwolnienia rycerza i rozpoczął się ostatni pojedynek turnieju. Rywal Fulka, brudny i poszarpany przedstawiał sobą żałosny widok, jednak to on odniósł zwycięstwo. Klara miała nadzieję że teraz rycerz odbierze nagrodę czyli jej rękę, ten jednak odwrócił się i odszedł bez słowa. Jak prawdziwy rycerz...

Istnieje też legenda dotycząca spalenia zamku. Wg niej, nie zrobili tego Szwedzi, lecz pohańbiona przez nich służąca Balów - Dorotka. Gdy po nocnej libacji Szwedzi usnęli w zamku, służąca w zemście podpaliła jego drewniane elementy. Ogień natychmiast rozprzestrzenił się na cała warownię. Przerażeni Szwedzi usiłowali się ratować wyskakując z okien, wielu z nich jednak zginęło a wielu zostało dotkliwie poparzonych. Nikt nie wiedział kto spowodował pożar, dopiero po wstąpieniu do klasztoru we Lwowie, Dorotka wyznała prawdę...


Informacje praktyczne


ADRES I KONTAKT
punktorRelikty zamku Balów / Nadleśnictwo - ul. Balów 14, Baligród
tel. +48 13 465 72 00  (nadleśnictwo) kliknij, aby zadzwonić

CZAS
punktor Oglądnięcie miejsca po zamku zajmuje ok. 15 minut.

WSTĘP
punktor Teren nadleśnictwa, ale można wejść.



Położenie i dojazd


Południowa część woj. podkarpackiego. 22 km na południe od Leska. Zobacz na mapie.
Zamek stał w widłach rzeki Hoczówki i Stężniczki, obecnie przy ulicy Balów, na południe od centrum Baligrodu. Obecnie jest to teren Nadleśnictwa i wstęp jest zabroniony.

GPS
Współrzędne geograficzne:

Otwórz w:  Google Maps,  Bing Maps,  Openstreet Maps
format D (stopnie):   N49.330049151492°, E22.28926241176°
format DM (stopnie, minuty):   49° 19.80294908952'N, 22° 17.3557447056'E 
format DMS (stopnie, minuty, sekundy):   49° 19' 48.18''N, 22° 17' 21.34''E 



Bibliografia



punktor Potocki Andrzej - Księga legend i opowieści bieszczadzkich



Noclegi



Miniforum

Powrót na górę

Zapraszam do przesyłania swoich wypowiedzi i komentarzy odnośnie opisywanego zamku. Ukazują się one na stronie od razu po wpisaniu do formularza.

Ostatnie wpisy

  • eqeqe       Autor:  wq      Data:  2023-05-16 01:00:53
    qe
  • Re: pochodzenie       Autor:  Anna Aleksandra      Data:  2022-07-23 07:50:11
    Ja natomiast jestem hrabianką po moim dziadku.   Też kiedyś szukałam swoich przodków.   Poznawanie historii rodzinnej jest wspaniałe.   Czymś czego inni nigdy nie zaznają,bo nie są arystokratami.   Gdyby nie komuniści to teraz byśmy nie musieli walczyć o swoje należne nam majątki.   Jestem dumna z bycia sobą????
  • Re: Re: pochodzenie       Autor:  pomoc      Data:  2017-07-14 23:57:41
    Jeśli możesz pomóc to o nią proszę.   Mój e-meil. rafalbal@wp.pl   czekam na kontakt





Powót do strony startowej
Powrót do strony startowej

(c) 2001-2024 bd - Kontakt - Polityka Prywatności
Wszelkie prawa do własnych zdjęć i tekstów zastrzeżone, nie mogą być one wykorzystywane bez mojej zgody. Nie udzielam pozwolenia na kopiowanie opisów.