Możesz ocenić: Gorzkowice (woj. łódzkie) - Zamek szlachecki (zniszczony)
Opis i stan obecny
Wg badań z lat 90-tych zamek w Gorzkowicach miał być niewielkim założeniem rezydencjonalno-obronnym typu "pallazzo in fortezza". Prawdopodobnie nigdy jednak nie został ukończony. Stał na prostokątnym nasypie (lokalna nazwa "Kopiec") o wymiarach 95x105 metrów u podstawy (65x105 u góry) w płd.-wsch. części miasta, przy drodze do Płucic. Od strony północnej widać wydłużone flankujące nasypy, które być może miały stać się bastionami. Obok znajduje się staw, który mógł mieć coś wspólnego z fosą zamkową. Obecnie na powierzchni ziemi nie ma śladu murów, ale archeolodzy odkryli fundamenty dwutraktowego budynku o wymiarach 13 x 27 m i grubości ścian dochodzącej do 1,7 metra. W każdym trakcie miały się znajdować po 4 pokoje. Nie wiadomo więc czy zamek był zamieszkiwany czy nie, ale miejscowa ludność mocno się do niego przywiązała. Istnieje kilka zamkowych legend, a w latach 60-tych XX w. młodzież szkolna w Gorzkowicach nosiła tarcze z wizerunkiem zamkowych ruin, choć już wtedy nie było po nich śladu.
W 2011 roku teren wzgórza zamkowego uporządkowano. Konstrukcja kopca została wyraźniej zarysowana, częściowo odtworzono fosę i drewniany most. Odkryty budynek zamkowy zarysowano murkiem. Jest tu także scena, ławki i tablica informacyjna o mieście i zamku. Całość tworzy Kompleks Sportowo - Rekreacyjny "Kopiec".
Plany i rekonstrukcje
Plan założenia zamkowego w Gorzkowicach wg A. Andrzejewskiego i J. Pietrzaka. Na czarno odkryte fundamenty budynku.
Źródło: Zamki i dwory obronne w Polsce Centralnej, Kajzer Leszek, Warszawa 2004
Historia, wydarzenia
Gorzkowice były starą wsią wymienianą w dokumentach już w XIV w. Od drugiej połowy XV w. stały się własnością bardzo możnych rodów szlacheckich jak: Kurozwęccy herbu Poraj (Mikołaj lokował tu miasto), Myszkowscy herbu Jastrzębiec, Łascy herbu Korab, Koniecpolscy herbu Pobóg. Pierwszą murowaną siedzibę postawił Krzesław Kurozwęcki w XVI w., ale był to dwór, chyba bez cech obronnych.
Budowę zamku rozpoczęto prawdopodobnie na początku XVII wieku z inicjatywy Mikołaja Koniecpolskiego, sędziego ziemskiego sieradzkiego. Nie wykluczone jednak, że zrobił to dopiero ród Walewskich herbu Kolumna, którzy nabyli okolicę po roku 1625. Z nimi bowiem wiąże zamek tradycja ludowa. Podobno w 1704 r. w ruinach opuszczonego zamku schroniły się oddziały Augusta II Sasa. Zostały tu one zaatakowane przez szwedzkiego generała Rosenstierna i przy okazji całkowitemu zniszczeniu uległy mury zamkowe. Rozebrano je więc do końca i użyto do budowy stajni i innych budynków folwarcznych. Następny właściciel Franciszek Zaremba chciał odbudować zamek, lecz jego plany przerwała nagła śmierć.
Ruiny zamku Gorzkowice istniały jeszcze szczątkowo w wieku XIX w. wspomina bowiem o nich "Słownik geograficzny" F. Sulimierskiego i W. Walewskiego, wydany w 1881 roku.
W 1967 roku zostały wpisane do rejestru zabytków.
Pierwsze prace archeologiczne zostały przeprowadzone dopiero w 1993 r. za sprawą A. Andrzejewskiego i J. Pietrzaka.
W 2007 roku rozpoczęto przygotowania do rewitalizacji wzgórza zamkowego. Następnie oczyszczono go ze śmieci i roślinności, wywożąc w sumie kilkanaście ciężarówek odpadów.
4 lata później otwarto Kompleks Sportowo - Rekreacyjny "Kopiec" z estradą i terenem spacerowym. Został on nagrodzony w cyklicznym konkursie na najlepiej zagospodarowaną przestrzeń publiczną w województwie łódzkim oraz w ogólnopolskim konkursie "Modernizacja Roku 2011". Odkryte relikty zamkowe zostały zarysowane murkiem.
Zdjęcie z lotniczego skanowania laserowego terenu zamku Gorzkowice. A - wzgórze zamkowe, B - fosa, C - zalew
Legendy i podania
Legenda związana z zamkiem gorzkowickim dotyczy czasów "potopu". Po nieudanym oblężeniu Jasnej Góry, trzy oddziały wojsk szwedzkich z kilkoma generałami wyruszyło w kierunku Piotrkowa. Tak znaleźli się pod zamkiem w Gorzkowicach, którego właścicielką była wdowa po cześniku radomskim Walewskim. Piękna ta kobieta miała licznych adoratorów, a wśród nich był też pułkownik Wacław Sadowski. Służył on jednak Szwedom i wraz z nimi usiłował zdobyć Jasną Górę. Walewska pogardzała nim jako zdrajcą. Teraz przybył ze Szwedami i zapowiedział, że albo za niego wyjdzie albo jej zamek zostanie zniszczony, a ona uprowadzona. W odpowiedzi usłyszał: "Jeśli koniecznie chcesz mojej śmierci, dziś o północy będę gotowa". Sadowski uznał te słowa za zgodę i zaczął szykować się do ślubu o północy. Sprowadził księdza i pospraszał gości. Tymczasem Walewska rozpuściła służbę i o północy stanęła w oknie wieży zamkowej, w której umieszczone były beczki z prochem. Kiedy pułkownik w otoczeniu Szwedów wjechał na most zamkowy i dostrzegł wybrankę swego serca nisko się pokłonił, a wtedy potężny grzmot przeszył powietrze. Piękna wdowa, która nie chciała zdrajcy, zginęła w gruzach strzaskanej baszty zamkowej, jak Wanda co nie chciała Niemca w nurtach Wisły.
Inna wersja tej opowieści, opublikowana w latach międzywojennych mówi, że pułkownik Sadowski był narzeczonym wdowy Walewskiej. Jednak gdy ta dowiedziała się o ataku Szwedów, wśród których był Sadowski, na Jasną Górę odesłała mu pierścionek zaręczynowy. Rozgniewany zdrajca począł oblegać wraz ze Szwedami zamek gorzkowicki. Nieliczna załoga otworzyła bramy warowni na znak poddania się, lecz kiedy najeźdźcy z Sadowski na czele wkroczyli do zamku wdowa osobiście podpaliła beczki prochu. Zamek wyleciał w powietrze grzebiąc zarówno wrogów jak i swoich.
Informacje praktyczne
ADRES I KONTAKT brak
CZAS Oglądnięcie grodziska zajmuje ok. 20 minut.
WSTĘP Wolny.
Położenie i dojazd
Zachodnia część woj. łódzkiego. 28 km na południe od Piotrkowa Tryb., 22 km na północny wschód od Radomska. Zobacz na mapie.
Współrzędne geograficzne:
Otwórz w: Google Maps, Bing Maps, Openstreet Maps
format D (stopnie): N51.212702356°, E19.598956807°
format DM (stopnie, minuty): 51° 12.76214136'N, 19° 35.93740842'E format DMS (stopnie, minuty, sekundy): 51° 12' 45.73''N, 19° 35' 56.24''E
Bibliografia
Kajzer Leszek, Kołodziejski Stanisław, Salm Jan - Leksykon zamków w Polsce
Kajzer Leszek, - Zamki i dwory obronne w Polsce Centralnej,
Fotogaleria
Klikając w zdjęcie otrzymasz jego powiększenie w nowym oknie. Okno to można zamknąć kliknięciem w dowolny punkt POZA zdjęciem.
Zdjęcia wykonane latem 2002 i nadesłane przez Grzegorza Karczmarczyka
Zapraszam do przesyłania swoich wypowiedzi i komentarzy odnośnie opisywanego zamku. Ukazują się one na stronie od razu po wpisaniu do formularza.
Ostatnie wpisy
Gorzkowice Autor: piotr Data: 2011-08-29 09:11:02
Teren zamku w Gorzkowicach doczekał się uporządkowania i poddany został rewitalizacji. Efekty są dość ciekawe.
Re: Bujnice i Bujniczki Autor: Elżbieta Gutowska Niedziałek Data: 2011-03-26 10:55:00
Czy interesują Pana wspomnienia jak wygladały Bujnice w roku 1948? Mieszkałam tam w dworku z całą rodziną. Ojciec był kierownikiem państwowego majątku . Jeżeli tak chętnie wyslę trochę wiadomości na adres listowny. W zeszłym roku odwiedziłam Bujnice i zobaczyłam ruinę pozdrowienia z Warszawy.
Zamek w Gozkowicach Autor: Andrzej ślusarczyk Data: 2010-10-15 16:43:48
kilka dni temu przejeżdżałem kolo "kopca" droga na Przedbórz , czyżby ktoś podjął się odbudowy zamku , o którym wiadomo tyle co nic? Faktem jest ze na Kopcu trwaja prace budowlane , a na stronach internetowych nie znalazłwm w tej materii informacji
(c) 2001-2024 bd - Kontakt - Polityka Prywatności Wszelkie prawa do własnych zdjęć i tekstów zastrzeżone, nie mogą być one wykorzystywane bez mojej zgody. Nie udzielam pozwolenia na kopiowanie opisów.
Wykryto blokadę reklam :-(
ZamkoMania.pl to prywatny, niezależny serwis. Pozwalając na wyświetlenie paru nienarzucających się reklam wspierasz jego dalsze funkcjonowanie.
Dlatego prosimy o wyłączenie blokowania reklam na tej stronie (instrukcja jak to zrobić w: AdBlock, Adblock Plus, Ghostery, uBlock Origin).
brak
Kajzer Leszek, Kołodziejski Stanisław, Salm Jan - Leksykon zamków w Polsce
