ZamkoMania - Polskie zamki i dwory obronne (zamkomania.pl) | ||||||||||||||||||
Całkowicie zniszczony krasnostawski zamek stał nad rzeką Wieprz. Obecnie jest to rejon ulicy Zaułek Nadrzeczny, na jego miejscu znajduje się Zespół Szkół Zawodowych oraz miejski amfiteatr, którego budowa w latach 70-tych XX w. doprowadziła do zagłady części reliktów warowni ukrytych pod ziemią. Rów przy amfiteatrze będący starym korytem Wieprza był jednocześnie fosą zamkową. Resztki fundamentów można by jeszcze znaleźć pod powierzchnią ziemi. Prawdopodobne jest również, że dwie stajnie carskie (czyli budynki szkolne) zbudowano wykorzystując mury kurtynowe zamku. Zamek Krasnystaw był schronieniem dla okolicznej ludności podczas wojen, głównie najazdów tatarskich. Z czasem wykształciło się przy nim podgrodzie, na którym zamieszkali kupcy i rzemieślnicy. Sama warownia wg opisu z XVII wieku otoczona była podwójnym murem z gankami strażniczymi łączącymi się z basztami oraz systemem wałów i fos. Sporych rozmiarów wieża bramna miała dwie kondygnacje z dwiema komnatami na dole i aż ośmioma na górze. Odbywały się w nich posiedzenia sądu. Zamek ozdobiono później attyką i utworzono trzecią kondygnację mieszkalną. Przesłanki wskazują, iż budowla od XVI wieku posiadała bastiony, które jednak nie zostały rozpoznane w terenie. Prawdopodobnie w otoczeniu zamku następowały tak duże przekształcenia, że ślady po fortyfikacjach zostały na zawsze zatarte. Kilka pozostałości po zamku można zobaczyć w Muzeum Regionalnym w Krasnymstawie. Są to nadproża wydobyte z Wieprza, fragment późnogotyckiego portalu wkomponowanego w pałac biskupi przy kościele św. Franciszka w Krasnymstawie i nadproże z bramy zamkowej wywiezione przez Izabelę Czartoryską do Puław.
Panorama XVII-wiecznego Krasnegostawu z zamkiem na obrazie księdza Wacława Kupścia z ok. 1900, wikariusz krasnostawskiego. Traktowany jako fantazja, choć może mieć wiele wspólnego z rzeczywistością. Sam autor twierdził, że wzorował się na starym drzeworycie, który był częściowo uszkodzony i tylko fragmenty odtworzył wg własnej wyobraźni.
Prawdopodobny plan zamku bastionowego w Krasnymstawie w XVI/XVII wieku. Odkryty w rękopisie "Artylerii" Józefa Naronowicza Narońskiego i podpisany "Zamek Krasnostawski". Wśród historyków nie ma zgodności czy jest to faktycznie plan tego zamku. Krasnystaw w XVIII wieku. 1. Zamek, 4. Kościół i klasztor oo. Augustianów wg K. Pawłowskiego Krasnystaw z zamkiem na północnym krańcu starego miasta na XVIII-wiecznej mapie
Krasnystaw został założony w XII wieku przez rycerza Szczeka. Gród od jego nazwiska nosił wtedy nazwę Szczekarzew. Był on wielokrotnie najeżdżany przez Tatarów.
Przyjmuje się, że murowany zamek powstał w XIV wieku z inicjatywy króla Kazimierza Wielkiego, być może na miejscu drewnianego. Po badaniach archeologicznych jest to jednak kwestionowane - nie odnaleziono przekonujących dowodów na piastowską genezę obiektu. Bardziej realistyczny wydaje się wiek XV. Pozostał jednak pewien obszar niezbadany (przy wieży Maksymiliańskiej), który mógłby być miejscem niewielkiego założenia obronnego z XIV wieku.
Widok zamku w Krasnymstawie z ok. 1810 r. na zaginionej akwareli Zygmunt Vogla. Jest to zamek odbudowany po 1671 roku i może mieć niewiele wspólnego z pierwotną warownią 1356 r. - wg najpopularniejszej hipotezy powstania zamku, król Kazimierz Wielki nakazał budowę warowni nad Wieprzem, w odległości ok. 700 m na południe od dawnego grodu ruskiego. Aby zapewnić zamkowi wystarczającą ilość wody wykopano duży staw. Od niego podobno powstała później nazwa Krasnystaw 1426 r. - król Władysław Jagiełło lecząc nogę złamaną na polowaniu ufundował na zamku kaplicę św. Anny 1449 r. - przypuszcza się, że warownia została zniszczona przez Tatarów, ponieważ zrobili to z pobliskim klasztorem Augustianów. Szkody miał naprawić dość szybko król Kazimierz Jagiellończyk 1490 r. - zamek Krasnystaw był siedzibą biskupów chełmskich (po Hrubieszowie) przełom XV / XVI w. - kolejne najazdy tatarskie doprowadziły warownię do ruiny 1505 r. - król Aleksander Jagiellończyk odbudował i zmodernizował zamek. Otoczył budowlę dodatkowym pierścieniem fos, wałów oraz odseparował od miasta II poł. XVI - zamek był własnością hetmana i kanclerza wielkiego koronnego Jana Zamoyskiego. Przebudował on średniowieczną warownię dodając m.in. jedno piętro, nową linię murów obwodowych i lepszy system obronny z fosami oraz wałami 1558 r. - w 3 letnich miesiącach w zamku gościł król Zygmunt August. Stąd organizował obronę Rusi przed Tatarami i tu zwołał zjazd senatorów z całego kraju 1588 r. - w zamku osadzono wziętego do niewoli arcyksięcia Maksymiliana Habsburga. Odwiedził go tu król Zygmunt III Waza z całym dworem i kilkoma senatorami. Podarował więźniowi piękną karocę z zaprzęgiem złożonym z 8 białych koni (król potajemnie knuł plany zrzeczenia się polskiej korony na rzecz Habsburgów za sporą gratyfikację). Na pamiątkę tego wydarzenia dwukondygnacyjną wieżę bramną w której trzymano arcyksięcia nazwano Maksymiliańską. Zamek prawdopodobnie zyskał w tym czasie fortyfikacje bastionowe Litografia Józefa Koźmińskiego z I połowy XIX wieku "Jan Zamoyski bierze w niewolę Arcyksięcia Maksymiliana pod Byczyną, miastem śląskim pokonanego roku 1588 i osadza go na zamku Krasnostawskim". Przedstawia zamek w Krasnymstawie, nie wiadomo jednak na ile realny jest to widok. Inna wersja tej sceny wg C. F. Stoelzela z książki Juliana Ursyna Niemcewicza 1816 r. 1616 r. - wielki pożar spustoszył zamek XVI - XVII w. - miasto w tym i zamek było pustoszone przez najazdy wojsk szwedzkich, saskich, moskiewskich, kozackich oraz przez zarazy. lata 1661-1665 - lustracja z tego okresu mówi: "zamek nad rzeką Wieprzem murem wkoło obwiedziony. Brama jest z przyjazdu Maksymilianowską nazwana, w której było izdeb 2 i komnat 2 i górne mieszkania funditius popalone i w niwecz obrócone, de novo potrzeba restaurować. Z tej bramy Maksymilianowskiej idąc, drzwi do pokojów ósmi, w którech się sądy odprawowały, i te spalone i wniwecz obrócone. Ganki dookoła i baszt 3 i te popalone. W samym murze zamek, w którym są na dole izby: stołowa i drugie pokojowe z komnatami, alkierzami; także i górne takoweż izby z pokojowemi komnatami i alkierzami. Sklepy także dolne pod temiż izbami murowane. Do tych izdeb teraz piece, okna. posadzki, kominy i wszytkie necessaria preparują i gotują, bo przez ogień ten zamek był spustoszał i zrujnowany został, który WJMP starosta naprawuje, w tymże dziedzińcu izdebek 2 murowanych pod murem przy bramie drugiej. W jednej izdebce mieszkanie p. burgrabiego i komnatka, które było popalone, ale teraz nowo pobudowane. w drugiej kancelaryja i ta spalona była funditus, ale teraz nowo restaurowana. WJMP starosta krasnostawski (Szczęsny z Potoka Potocki) łoży i dalej jeszcze łożyć będzie na reparacyją zamku spustoszałego krasnostawskiego". 1671 r. - zniszczony zamek został odbudowany, m.in. dzięki przywilejom królewskim Jana Kazimierza i Jana III Sobieskiego. Jego wygląd uległ jednak zmianie. 1782 r. - w miejscowej księdze grodzkiej znajduje się opis zamku z fosą, dwiema bramami i domem murowanym z gankiem. Dalej napisano: "Wieża maximilianowska w kwadrat murowana żadnego nie mająca sklepienia ani mieszkania, opustoszała w której po bokach chlewiki dwa nowe dla bydła służące pokryte. W tej wieży niejako w bramie jest wrót podwójnych dwoje z poręczami i kunami żelaznymi od zamykania dziedzińca zamkowego" 1787 r. - po drodze do Kaniowa, w zamku Krasnystaw zatrzymał się wraz z dworem król Stanisław August Poniatowski podejmowany przez starostę Kickiego. Jak wspomina Adam Naruszewicz "zamek ten starożytny w całości swojej utrzymany zawsze i nowemi murami powiększony, dostatecznym był dla wygód JK Mości, i objął wszystkich domowników i sług". Jest to ostatnia wzmianka o zamku w stanie świetności 1794 r. - w czasie powstania kościuszkowskiego wojska carskie pod dowództwem gen. Otto Derfeldena zajęły miasto i spaliły zamek 1811 r. - w mieście wybuchł wielki pożar. Rozebrano wtedy zrujnowany już zamek i wykorzystano jako budulec do odbudowy części spalonych kamienic i ratusza 1816 r. - wg ówczesnej relacji z zamku krasnostawskiego pozostały tylko dwie ściany, a 8 lat później, z rozkazu generała brygady ułanów ks. Adama Wirtemberskiego teren wyrównano i wybudowano na jego miejscu 2 stajnie dla garnizonu rosyjskiego stacjonującego w budynkach klasztoru augustianów lata 1984-85 - badania archeologiczne doprowadziły do odkrycia resztek fundamentów zamku 1998 r. - przy dawnej stajni carskiej (dziś budynek szkolny) przeprowadzono badania archeologiczne związane z budową wiaty (do budowy nie doszło) 2011 r. - kolejne zachowawcze prace archeologiczne w związku z pracami ziemnymi na tzw. "Muszli Koncertowej" Widok zamku w Krasnymstawie z 1794 na akwareli Zygmunt Vogla. Różni się detalami od przedstawionego wyżej młodszego dzieła Vogla
Rysunek XIX-wiecznego zamku (być może z 1816 r.) w Krasnymstawie od strony miasta wg Józefa Sierakowskiego Źródło: Rysunki z kolekcji J. I. Kraszewskiego w Muzeum Narodowym w Warszawie
ADRES I KONTAKT
brak CZAS Oglądnięcie terenu zajmuje ok. 15 minut WSTĘP Wolny. Zdjęcie z lotniczego skanowania laserowego okolicy zamku w Krasnymstawie. Teren został tak przekształcony, że trudno doszukać się śladów warowni. Rzuca się w oczy amfiteatr.
Centralna cześć woj. lubelskiego. 30 km na południowy zachód od Chełma, 34 na północ od Zamościa. Zobacz na mapie.
Współrzędne geograficzne: Otwórz w: Google Maps, Bing Maps, Openstreet Maps format D (stopnie): N50.98702778°, E23.17498889° format DM (stopnie, minuty): 50° 59.2216668'N, 23° 10.4993334'E format DMS (stopnie, minuty, sekundy): 50° 59' 13.30''N, 23° 10' 29.96''E
Atras Zbigniew - Krasnostawski zamek królewski - piastowskie korzenie miasta Rolska-Boruch Irena - Domy pańskie na Lubelszczyźnie od późnego gotyku do wczesnego baroku Grochecki Konrad - Historia krasnostawskiego zamku
Zapraszam do przesyłania swoich wypowiedzi i komentarzy odnośnie opisywanego zamku. Ukazują się one na stronie od razu po wpisaniu do formularza. Ostatnie wpisy
Powrót do strony startowej
(c) 2001-2024 bd - Kontakt - Polityka Prywatności
Wszelkie prawa do własnych zdjęć i tekstów zastrzeżone, nie mogą być one wykorzystywane bez mojej zgody. Nie udzielam pozwolenia na kopiowanie opisów. |
ZamkoMania.pl to prywatny, niezależny serwis. Pozwalając na wyświetlenie paru nienarzucających się reklam wspierasz jego dalsze funkcjonowanie.
Dlatego prosimy o wyłączenie blokowania reklam na tej stronie (instrukcja jak to zrobić w: AdBlock, Adblock Plus, Ghostery, uBlock Origin).
Odśwież stronę