Łąka

Szlachecki dwór obronny

Obronną siedzibę w Łące wzniósł Krzysztof Kostka herbu Dąbrowa z Stangenbergu w II połowie XVI wieku. Z 1587 r. pochodzi jego akt erekcyjny dla wsi Łanki z dworem ("curia"). Fakt osiedlenia się tu przybysza z dalekiego Pomorza (Stangenberg to dzisiejsze Zajączkowo k. Tczewa i Malborka) łączyć należy z poślubieniem Anny Pileckiej z Łańcuta, dzięki której otrzymał okoliczne dobra w wianie i był ich właścicielem w latach 1582-1603.
1608 r. - gdy właścicielem wsi był starosta leżajski Łukasz Opaliński, dwór Łąka padł dwukrotnie łupem znanego awanturnika Stanisława "Diabła" Stadnickiego, który toczył wojnę sąsiedzką z kasztelanem
1638 r. - Łąka przeszła na własność córki Mikołaja Rafała Kostki - Katarzyny Cieklińskiej, a ok. 5 lat później Lubomirskich. Dokonali oni rozbudowy dworu, ale nieznane są szczegóły
1686 r. - z tego roku pochodzi informacja, iż w rezydencji księcia Józefa Lubomirskiego pobłogosławiono nowożeńców: Szymona Łozińskiego i Teresę Zamięcką, która była córką administratora dóbr łąckich. Ceremonia odbyła się w kaplicy dworskiej
1696 r. - sporządzono opis założenia wg którego stał tu stary, podpiwniczony i piętrowy budynek a obok fundamenty "dworu spalonego". Fakt spłonięcia starej rezydencji skłonił Józefa Karola Lubomirskiego do budowy nowego pałacu wg planów samego Tylmana z Gameren (nie ustalono w jakiej części je wykorzystano)
1702 r. - prace zostały przerwane najazdem szwedzkim, ale już 2 lata później odnotowano, iż obiekt był gotowy w stanie surowym, otoczony drewnianymi budynkami pochodzącymi ze starej siedziby
1720 r. - pałac w Łące przejął, wraz z ręką Marianny Lubomirskiej, marszałek wielki litewski Paweł Karol Sanguszko. Sanguszkowie poczynili wiele dla upiększenia otoczenia pałacu, utworzyli ogrody włoskie i zbudowali nowe oficyny
1781 r. - od Janusza Sanguszki dobra łąckie nabył Aleksander Morski i rozpoczął się powolny okres upadku pałacu
13 grudnia 1831 r. - w północnej wieży pałacu, popełnił samobójstwo hrabia Jan Ignacy Czosnowski
1835 r. - następni właściciele - Potoccy, wykorzystywali jeszcze pałac jako letnią rezydencję
1848 r. - Potoccy postanowili utworzyć w nim fabrykę sukna, co doprowadziło do znacznej dewastacji i zeszpecenia obiektu, który został wkrótce opuszczony. Zburzono przy tym oficyny i zmieniono kształt ogrodów.
1854 r. - po remoncie i obniżeniu o jedną kondygnację, pałac w Łące przeznaczono na nowy - szczytny cel. Zofia Potocka przekazała bowiem rezydencję wraz z dużą sumą - 100 tys. złr. na zakład dla dziewcząt-sierot pochodzących z ordynacji łańcuckiej. Wygląd ówczesnej rezydencji niewiele już odbiegał od dzisiejszego
1860 r. - fundatorka widząc nieprawidłowości w funkcjonowaniu zakładu powierzyła go Siostrom Opatrzności Bożej ze Lwowa, które zarządzają nim do dzisiaj. Przebudowano wtedy wnętrza, m.in. aby założyć obecną kaplicę
1954 r. - placówkę przekształcono na zakład dla dzieci upośledzonych umysłowo
1975 r. - przeprowadzono remont generalny, po którym pałac nadal prezentuje się wspaniale
1995 r. - siostry odkupiły pozostałą część założenia z folwarkiem i dzięki sponsorom dokonały jego restauracji

Bibliografia