Okartowo

Średniowieczny zamek krzyżacki

Drewniano-ziemna warownia krzyżacka stała w przesmyku między jeziorami Śniardwy i Tyrkło. Nic nie wiadomo o jej wyglądzie. Także murowany obiekt, który stanął na jej miejscu nie został poznany. Wiadomo, że posiadał wieżę oraz gdanisko, spełniające prócz funkcji sanitarnych także rolę wieży-bergfriedu, czyli punktu ostatniej obrony. Na terenie zamku Okartowo znajduje się obecnie kościół, budynki plebanii ze sklepem i prywatna zabudowa.
Trudno już dopatrzyć się tu śladów budowli obronnej. Gdy zaglądniemy za roślinność otaczającą kościół od wschodu zobaczymy, że stoi on na wyraźnie zarysowanym wzgórzu. W ogrodach kościelnych mury zamkowe widoczne był jeszcze w XX wieku i zapewne tkwią nadal pod ziemią. Obok kościoła stoją 2 budynki - to chyba stara i nowa plebania. Pod starszą natrafiono na sklepioną piwnicę wyłożoną kamiennymi płytami. Piwnica nie jest dostępna dla turystów, podobno była przebudowywana i nie ma w niej już widocznych pozostałości zamku.

Okartowo - Kortumowo Okartowo jest typowane jako jedna z miejscowości mogąca być pierwowzorem wsi Kortumowo z powieści "Pan Samochodzik i Templariusze" Zbigniewa Nienackiego, gdzie natrafiono na relikty zapomnianego zamku krzyżackiego.

Ciekawego odkrycia dokonano na południe od plebanii. Na terenie sąsiadującym niegdyś z jeziorem leży niewielki kopiec, który zidentyfikowano jako pozostałość gdaniska. Znaleziono tam elementy uzbrojenia, a okoliczna ludność wspomina o pobieranych cegłach. W tym miejscu najdłużej przetrwały mury wieży latrynowej. To było jednak dawno, w okresie powojennym. Obecnie teren jest prywatny, ogrodzony i częściowo zabudowany. Można podejść od strony jeziora, ale trudno tam wypatrzeć jakiś kopiec. Jest to zwykła łąka. Na mapie LIDAR widać mały kopiec, ale raczej leży on zbyt daleko od plebanii i jak wspomniałem w terenie w ogóle się nie odróżnia. Bardziej pofałdowany jest obszar pobliskiego lasku, ale to jest ewidentnie dawny teren jeziora, bo jego wody znajdowały się znacznie bliżej zamku. Z czasem brzeg cofnął się.
Zaciekawiła mnie studnia, która stoi na południe od plebanii, przy drodze, poza prywatnymi działkami. Niestety, jest na stałe zabita deskami, ale jej położenie na terenie zamkowym między plebanią a miejscem po gdanisku jest intrygujące.
Ostatni hipotetyczny relikt zamku leży kawałek dalej na zachód, przy nieczynnym drewnianym moście kolejowym. Jest to właściwie rozpadająca się ruina, ale gdy zaryzykujemy wejście to po zachodniej stronie zobaczymy w wodzie obrobiony kamień z wyrytym krzyżem. Wg lokalnej tradycji to pozostałość krzyżackiej warowni. Trzeba przyznać, że taki artefakt robi wrażenie, nie jest on jednak wspominany w oficjalnych opracowaniach.
Jak dotąd w Okartowie nie były prowadzone żadne prace wykopaliskowe.