Tuligłowy

Fortyfikacja ziemna, hipotetyczny dwór obronny

Badania wałów ziemnych znajdujących się we wsi Tuligłowy pod Jarosławiem dowiodły istnienia w tym miejscu jakiejś nowożytnej fortyfikacji z 4 kwadratowymi ziemnymi bastionami, z których zachowały się trzy. Założenie miało kształt kwadratu o boku ok. 75 m z 6-metrową przerwą w kurtynie północnej - od strony mokradeł. Widać tędy prowadził wjazd. Obecnie nie ma śladów murów, ale jeszcze na początku XX wieku była tu duża ceglana piwnica. Potem, ja rozebrano. Pierwszą hipotezą było umiejscowienie tutaj dworu obronnego. Zastanawiający jest jednak zupełny brak przekazów o tutejszej umocnionej siedzibie szlacheckiej i dlatego znany etnograf Franciszek Kotula uznał, iż było to chłopskie miejsce schronienie w czasie wojen, np. z Tatarami. Piwnica mogła służyć jako składowisko amunicji i broni. Właśnie o takiej funkcji fortyfikacji mówią miejscowe legendy. Ponoć chronili się tam przed Tatarami i Szwedami zarówno chłopi wraz z bydłem, jak i panowie z pobliskiego folwarku.
Po wojnie znaleziono tu jakoby szablę, którą miejscowy artysta przerobił na nóż stołowy. Inne opowieści mówią o pomniku rycerza na koniu stojącym nieopodal. Miał on z czasem runąć do potoku, ale grzbiet konia był jeszcze widziany, gdy rzeka podmywała brzeg. Świadczy to o dużym znaczeniu fortyfikacji tuligłowskiej dla miejscowej ludności.
Jednakże najbardziej przekonującą genezę okopów w Tuliglowach przedstawiono na forum poniżej - jest to szaniec konfederatów barskich, którzy stoczyli tutaj ważną bitwę z Moskalami.
Gdy byłem w Tuligłowach przejazdem, nie miałem dokładnych danych i nie potrafiłem odnaleźć jej w terenie. W północnej części wsi na wzgórzu zwanym Wały nad rzeką Borusz znajduje się duże grodzisko, można wiec łatwo pomylić oba miejsca. Opisywana tu fortyfikacja bastionowa nosi miejscową nazwę Okop lub Okopy i leży na północny-wschód od centrum wsi. Od jakiegoś czasu jest częściowo zabudowana.