Zboiska

Średniowieczny zamek rycerski

Początki Zboisk sięgają roku 1361 roku, gdy król Kazimierz Wielki nadał je braciom Piotrowi i Pawłowi, przedstawicielom węgierskiego rodu rycerskiego znanego później jako Matiasze lub Matiaszewiczowie. Miejscowość nosiła dawniej nazwy: Boiska, Boiszcze i Ukrynowce. Pierwszy drewniany zamek postawił tu w końcu XIV w. lub na początku XV w. syn jednego z braci - Matiasz, żupnik tyrawski.
1412 r. - pierwsza wzmianka o zamku Zboiska w dokumentach. Matiasz schwytał i uwięził w nim zbójów węgierskich grasujących po ziemi sanockiej

Balowie Interesujące są dzieje węgierskich rycerzy - braci Piotra i Pawła, którzy osiedlili się na ziemi sanockiej w XIV w. Otrzymali oni nadania od króla Kazimierza Wielkiego za zasługi wojskowe. Z czasem ich potomkowie przybrawszy nazwiska Matiaszowiczów, a potem Balów stali się polską szlachtą o znaczących w regionie wpływach, piastowali tu najwyższe stanowiska państwowe. Stopniowo obejmowali w posiadanie kolejne tereny w tym: Wołkowyję, Terkę, Łopienkę, Cisną, Wolice, Bukowsko, Końskie, Terpiczów, Berezka, Nowotaniec, Hoczew, Baligród. Prócz Zboisk także w tych trzech ostatnich miejscowościach postawili zamki, a w Berezce dwór obronny. Na skutek podziałów majątkowych i znacznego rozgałęzienia rodu jego potęga i majątek już w końcu XVII wieku upadły. Do dzisiaj jednak można spotkać w Bieszczadach ludzi o nazwisku Bal.

1432 r. - zamek w Zboiskach przejął po śmierci Matiasza syn Piotr, który zwał się już Balem
po 1474 r. - Balowie popadli w niełaskę u króla Kazimierza Jagiellończyka, który odebrał im Zboiska i przekazał Mikołajowi Strzeżowskiemu
1485 r. - kasztelan przemyski Stanisław Kmita najechał Zboiska i zniszczył siedzibę ówczesnego właściciela Piotra Herburta z Odnowa
pocz. XVI w. - Piotr Herburt odbudował warownię z nową murowaną wieżą i budynkiem mieszkalnym
1529 r. - syn Piotra - Mikołaj Herbert, kasztelan przemyski i wojewoda sandomierski przebudował lub wzniósł zamek od nowa
XVII w. - Zboiska przeszły w ręce Leszczyńskich
1657 r. - podczas "potopu szwedzkiego" wojska księcia siedmiogrodzkiego Rakoczego będącego sprzymierzeńcem Szwedów, zniszczyły zamek, który nigdy już nie został odbudowany
XVIII w. - przecz temu faktowi austriacka mapa z 2. połowy XVIII, która wciąż pokazuje na wzgórzu zamkowym sporych rozmiarów budowlę.
XIX w. - w tym okresie zamek na pewno był już kompletnie zniszczony. Ówczesny właściciel Zboisk Jan Kakowski pisał, iż w piwnicy zamkowej (którą możemy oglądać do dzisiaj) odnalazł "kawałki marmuru i inne szczątki starożytności". W tym czasie Kakowscy nieopodal ruin warowni wznieśli nowy dwór
koniec XIX - Zboiska przeszły w ręce Jodłowskich
pocz. XX w. - Zofia Jodłowska przekazał teren dworski, a wcześniej zamkowy klasztorowi sióstr Służebniczek NMP
koniec XX w. - teren ten stał się własnością Ośrodka Opiekuńczo - Wychowawczego Caritas Archidiecezji Przemyskiej. Dwór został odremontowany, wybudowano też kościół

Bibliografia