ZamkoMania - Polskie zamki i dwory obronne (zamkomania.pl) | ||||||||||||||||||||||||||||
Możesz ocenić: Kruszwica (woj. kujawsko-pomorskie) - Średniowieczny zamek królewski
Za sprawą legend o złym władcy Popielu, którego zjadły w wieży myszy i Piaście Kołodzieju jest to jeden z najsłynniejszych zamków w kraju, choć kojarzony głównie ze stołpem zwanym "Mysią Wieżą". Zamek w Kruszwicy jest jednak młodszy niż mówi legenda i nie może pamiętać czasów wczesnopiastowskich. Jednakże kamienna baszta stała tu ponad sto lat przed zamkiem. Była częścią ważnego grodu piastowskiego nad jeziorem Gopło, więc jak w każdej legendzie i w tej tkwi jakaś cząstka prawdy.
Stan wiedzy o zamku kruszwickim jest znacząco wysoki, na co wpływ miały niedawne badania archeologiczne, zachowana grafika z XVII wieku z dokładnym przedstawieniem wyglądu budowli oraz nieco wcześniejszy dokument z lustracji obiektu.
Warownię założono na rzucie nieregularnego wieloboku z murem obwodowym o grubości odchodzącej do 3 metrów i wysokości 11 metrów, który otaczał obszar 0,37 ha. Całość stanęła na południowej części starego grodu kasztelańskiego, który odcięto od reszty przekopem i podwyższono o ponad 4 metry. W ten sposób powstało wzgórze zamkowe. Mur obwodowy dostawiono do starszej owianej legendami, wolno stojącej baszty - stołpu (Mysiej Wieży). Była to okrągła budowla zbudowana z głazów narzutowych z lochem głodowym w najniższej kondygnacji. Ponieważ poziom dziedzińca został podwyższony baszta ta tkwiła w sporej części po powierzchnią, więc została rozebrana i na jej fundamentach wzniesiono nową wieżę ośmioboczną (w środku jest okrągła), ale mury pierwotnej Mysiej Wieży tkwią w piwnicach w obecnej, która również posiada loch głodowy. Dodatkowo, głazy z rozebranej XIII-wiecznej baszty zostały wykorzystane przy budowie i można je zobaczyć w dolnych partiach ośmiobocznej wieży. Ma ona wysokość ponad 30 metrów i 7 kondygnacji, ósma z drewnianą hurdycją do celów obronnych i obserwacyjnych nie zachowała się. Wieża pełniła funkcje więzienne, magazynowe i punktu ostatniej obrony. Dlatego wejście do niej prowadziło nie z powierzchni ziemi, lecz z ganku na murach obronnych, dziś natomiast wchodzi się po zakręcanych schodach zewnętrznych. Głównym budynkiem zamkowym był dom główny, czyli Pałac, zwany w dokumentach "Budowanie Nowe" położony w południowo zachodniej części założenia. Stanowił go budynek o wymiarach ok. 16,5 x 39 m, podpiwniczony, dwupiętrowy z dwoma traktami. W narożniku posiadał własną wieżę, ewentualnie wielką przyporę. Ogrzewany był piecem hypokaustycznym. W piwnicach znaleziono ślady po kajdanach, co dowodzi istnienia tam celi więziennej. Na piętrze znajdowała się reprezentacyjna sala wielka, gdzie odbywały się m.in. rozprawy sądowe, komnaty królewskie i kaplica. Na 2. piętrze zaś pomieszczenia dla służby. Do Pałacu przylegało skrzydło zachodnie. Powstało ono w wyniku rozbudowy XV-wiecznej, prawdopodobnie z polecenia króla Władysława Jagiełły. W dwukondygnacyjnym budynku bez piwnic o wymiarach 10 x 13 m znalazły się bowiem nowe komnaty królewskie (pokoje królowej nadal mieściły się we wschodniej części Pałacu). Z drugiej strony, od wschodu, Pałac sąsiadował z budynkiem kuchennym, który podczas wspomnianej rozbudowy zyskał szachulcowe obejście, dzięki któremu kuchnia posiadała aż 13 okien. Zamek posiadał jeszcze drugi budynek mieszkalny - od wschodu. Zwany był Kamienicą lub Budowaniem Starym. Nie znaczy to, że był starszy od Pałacu, lecz raczej że rzadziej go remontowano. Przeznaczony był na mieszkania dla urzędników zamkowych. Posiadał dwie kondygnacje z dużą izbą stołową na parterze i piwnice z 7 izbami. W XVIII wieku rozpoczęto rozbiórkę zamku od tej budowli i zrobiono to tak dokładnie, iż archeologom nie udało się znaleźć jego fundamentów. Z Kamienicą sąsiadował wyższy od niej budynek bramny z przedbramiem i drewnianym mostem zwodzonym nad nawodnioną fosą. Budynek ten posiadał wrota i spuszczaną kratę (bronę). Mury całego systemu bramnego zostały odsłonięte podczas prac archeologicznych w 2008 roku i częściowo wyeksponowane. Wjazd zabezpieczała jeszcze wieża stojąca na drugim końcu mostu (tzw. wieża przedmościa), za fosą na podzamczu. Była to czworoboczna wieża bramna, po której nie ma obecnie śladu i której reliktów dotychczas nie szukano. Ruiny w Kruszwicy na grafice Beckera z ok. 1840 roku Podzamcze, położone na północ od zamku, otoczone było palisadą. Wiadomo że stał na nim zamkowy browar. XVI-wieczne przekształcenia warowni sprowadzały się głównie do renesansowych zdobień, jak szczyty czy wieżyczki na budynkach, ulepszono też most zwodzony. Istniały plany rozbudowy zamku w twierdzę bastionową, nigdy niestety nie zrealizowane. Dlatego też warownia nie oparła się najeźdźcom szwedzkim podczas "potopu".
Dziś, poza "Mysią Wieżą", zachowały się przylegające do niej odcinki muru obwodowego, piwnice domu głównego, mury bramy i odtworzony most zwodzony. W piwnicy pokazano kilka scenek historycznych z figurami (kupców rycerzy), a most jest fajnie wykonany, choć brakuje prezentacji jego działania. To wszystko efekt niedawnych prac archeologicznych i rewitalizacyjnych, po których atrakcyjność zabytku znacznie wzrosła. Przybyło sporo murów, bo odsłonięte fundamenty zostały zabezpieczone na powierzchni ziemi, tak aby widać było obrys całej warowni, choć nie tworzą one zamkniętego kształtu i wyglądają zbyt nowocześnie. Z wieży rozciąga się rozległy widok na malowniczą okolicę, jednak aby zwiedzanie Kruszwicy nie trwało zbyt krótko, warto przepłynąć się regularnie kursującym po Gople stateczkiem, co pozwoli zobaczyć wieże z dalszej perspektywy, przespacerować się po półwyspie obsadzonym kwiatami z plażą na końcu oraz odwiedzić małe muzeum w neogotyckim budynku pod wzgórzem zamkowym. W samej wieży do oglądania jest niewiele - kilka plansz, zdjęć i rysunków. Warto zwrócić uwagę na liczne otwory w murach obwodowych i wieży - są to oryginalne pozostałości po rusztowaniach, wykorzystywanych przez budowniczych zamku. XIX-wieczna akwaforta F.C. Dietricha z widokiem zamku z okresu potopu oryginalnie narysowanym przez Szweda Erika J. Dahlbergha, dzięki któremu wiemy jak wyglądał zamek kruszwicki. Widok zamku Kruszwica z ok. 1873 roku na akwareli z drzeworytu sztorcowego J. Chełmickiego
Wizualizacja grodu w Kruszwicy w 2. połowie XI wieku z murowanym kościołem św. Wita. Projekt W. i B. Dzieduszyccy, wyk. M. Małachowicz i R. Karnicki Wizualizacja grodu w Kruszwicy w 1. połowie XII wieku, po zniszczeniach w 1096 roku. Projekt W. i B. Dzieduszyccy, wyk. M. Małachowicz i R. Karnicki Wizualizacja grodu w Kruszwicy na przełomie XIII/XIV wieku. W miejscu zniszczonego kościoła powstał przekop zalany wodą. Tworzy się zalążek wzgórza zamkowego Projekt W. i B. Dzieduszyccy, wyk. M. Małachowicz i R. Karnicki Rekonstrukcja zamku w Kruszwicy po rozbudowie w 1. połowie XV wieku. Strzałkami oznaczone elementy dobudowane - skrzydło zachodnie i szachulcowe obejście budynku kuchennego. Na podstawie opracowania M. Małachowicza, R. Karnickiego Rzut zamku kruszwickiego z naniesioną identyfikacją budynków. Na podstawie opracowania M. Małachowicza, R. Karnickiego
Przypuszcza się, że istniejący w Kruszwicy gród plemienia Goplan włączony został w IX wieku do państwa Polan. Szybko stał się ważnym ośrodkiem miejskim i rezydencją wczesnopiastowskich władców.
Kasztelania kruszwicka istniała od XII wieku. Gród kasztelański posiadał murowany kościół św. Wita, a później kamienny stołp. Zamek wzniósł król Kazimierz Wielki ok. połowy XIV wieku.
Zamek i miasto Kruszwica w XVII wieku na grafice Leonarda Chodźki z 1840 r. Dzieło wzorowane na rysunku Erika J. Dahlbergha z ok. 1655 r. 1096 r. - spalenie grodu podczas walk księcia Władysława Hermana z synem Zbigniewem, który schronił się w Kruszwicy. Gród odbudowano jako rozleglejszą osadę, ale już bez poprzednich umocnień po 1240 r. - hipotetyczny okres powstania murowanej baszty - stołpu, zwanej Mysią Wieżą 1271 r. – gród kasztelański został spalony podczas wewnętrznych walk piastowskich przez księcia Bolesława Pobożnego po 1275 r. - odbudowa osady. Dawny gród podzielono na 2 części, południową ze stołpem ponownie ufortyfikowano i nazwano "nobile castrum". Podział przebiegł w miejscu, gdzie stał niegdyś kościół św. Wita. Utworzoną fosę zalano wodami jeziora Gopło. 1331 r. – drewniany zamek "nobile castrum" został najechany, zdobyty i zajęty na 12 lat wraz z całymi Kujawami przez Zakon Krzyżacki. 1343 r. - pokój kaliski przywrócił Kujawy Polsce. lata 1350-1355 - wg kroniki Jana z Czarnkowa budowa z rozkazu króla Kazimierza Wielkiego murowanego zamku w Kruszwicy. W tym celu podwyższono o ponad 4 metry część południową dawnego grodu 1358 r. – monarcha często bywał na zamku, o czym świadczą m.in. dokumenty wystawione w latach 1358, 1359, 1365, 1368 przez króla w Kruszwicy. 1370 r. - Kazimierz Wielki zapisał Kruszwicę swemu wnukowi - księciu pomorskiemu Kazimierzowi IV Słupskiemu, ale zapis ten unieważniono i warownia pozostała przy królu Polski Ludwiku Węgierskim 1377 r. - Elżbieta Łokietkówna, matka Ludwika Węgierskiego, również często bywała na zamku. Gdy w tym roku wyjechała na Węgry, oddała Kruszwicę w dzierżawę Pietraszowi (Piotrowi) Małosze z Małachowa, który został też starostą kruszwickim 1383 r. - nowym dzierżawcą i starostą kruszwickim został Abraham Socha, który wsławił się zdobyciem praktycznie bez walki całych Kujaw podczas walk o tron po śmierci Ludwika Węgierskiego. Socha wspierał księcia mazowieckiego Siemowita IV i wraz z kamratami organizował z Kruszwicy wyprawy łupieżcze na wsie kapituły gnieźnieńskiej. 1409 r. – w wieży zamkowej odsiadywał wyrok za zdradę Bernard - starosta bydgoski po 1420 r. – rozbudowa zamku o skrzydło zachodnie, a budynek kuchenny zyskał szachulcowe obejście z licznymi oknami 1466 r. - od II pokoju toruńskiego zamek stał się siedzibą starostów królewskich. Przez ponad stulecie starostwo dzierżyli przedstawiciele rodu Oporowskich 1519 r. - odbudowa zamku po wielkim pożarze "Mysia Wieża w Kruszwicy" - rycina Edwarda Raczyńskiego z ok. 1842 roku. 1582 r. – starostwo kruszwickie podzielone jest między Balińskich a Przyjemskich. Ci pierwsi byli innowiercami i zamienili kaplicę zamkową na zbór dla Braci Czeskich 1591 r. - za starosty Niemojewskiego miał miejsce kolejny pożar i odbudowa warowni połączona z jej przebudową, która dotknęła przede wszystkim Dom Główny – Pałac. Budynek zyskał wieżyczki i renesansowe elementy, choć nie odnaleziono renesansowej kamieniarki, więc zakres prac był raczej niewielki. Również budynek wschodni otrzymał renesansowy szczyt 1616 r. – zamek i starostwo przejął Maciej Grabski. Z tego okresu zachowała się jedyna lustracja opisująca wygląd i stan budynków zamkowych 1655 r. - podczas potopu warownię zajęli Szwedzi. Kasztelan kijowski i słynny dowódca z tego okresu Stefan Czarniecki podszedł pod mury, chcąc go odbić, ale zamek był za mocną twierdzą więc odstąpił. Na odchodne w 1657 r. Szwedzi spalili go, podobnie jak całe miasto. Był to koniec funkcjonowania warowni. 1787 r. - zaborcy z Prus nakazali rozbiórkę zamku, zakopano też fosę 1802 r. - liczne protesty i interwencje odniosły skutek - rozbiórkę wstrzymano, a na resztkach kruszwickiej warowni przeprowadzono prace restauratorskie 1867 r. - wyrównanie i uporządkowanie wzgórza zamk owego 1896 r. - wieżę wzmocniono i udostępniono do zwiedzania. Do wejścia postawiono zadaszone, drewniane schody zewnętrzne po 1945 r. - przeprowadzono badania zamku i konserwację wieży. Odkryto m.in. podziemia ze sklepieniami kolebkowymi i napisem na ścianie A.D. 1591. Następnie ponownie przeznaczono ją dla turystów lata 50 XX w. - budowa żelbetowych schodów na Mysią Wieżę lata 1973-1982 - prace archeologiczne 2011 r. - po zakończeniu kolejnych prac archeologicznych zamek w Kruszwicy wzbogacił się o kilka nowych elementów. Częściowo odtworzony został zarys murów i most zwodzony oraz udostępniono piwnice. Mysia Wieża w Kruszwicy na litografii N. Ordy z 2. połowy XIX wieku Kruszwica z innej perspektywy na litografii N. Ordy z 2. połowy XIX wieku Mysia Wieża na Jeziorze Gopło, rycina H. Finke, rysunek J. Minutoli z ok. 1835 r.
Podania ludowe mówią o skarbie zakopanym przez Szwedów w podziemiach zamku ciągnących się aż do kruszwickiej kolegiaty. Ponoć zostawili je tam w czasie wycofywania się w 1657 r., pewni że i tak jeszcze wrócą na te ziemie.
Legenda jakich wiele, jednak powojenne badania archeologiczne doprowadziły do odkrycia tajemniczych korytarzy (później zasypanych), a miejscowa ludność buszująca przy wykopaliskach odnajdywała elementy starej biżuterii.
Przedwojenna pocztówka z jeziorem Gopło i Mysią Wieżą Zamek w Kruszwicy na pocztówce z 1909 roku
ADRES I KONTAKT
Zamek w Kruszwicy - Mysia Wieża - ul. Podzamcze, Kruszwica
tel. +48 52 35 15 303
(+48 52 35 15 380)
CZAS Oglądnięcie trwa ok. 40 minut. WSTĘP Płatny na wieżę - cena 12 zł (10 zł ulgowy). Mysia Wieża czynna jest w sezonie turystycznym codziennie w godzinach 9.00-18.00, po sezonie krócej. Miesiące grudzień - marzec zamknięte. Ponieważ informacje o godzinach otwarcia, a przede wszystkim cenach biletów szybko się dezaktualizują, sprawdź je na stronie oficjalnej opisywanego zamku/dworu: Zamek w Kruszwicy INNE Zamek w Kruszwicy w portalu promującym turystykę rodzinną "Wakacje z dzieciakiem" - relacje ze zwiedzania obiektu z dziećmi Widok zamku w 1812 r., od północy, za J.U. Niemcewiczem "Podróże historyczne po ziemiach polskich od 1811 do 1828 r."
Południowo - zachodnia część woj. kujawsko-pomorskiego. 14 km na południe od Inowrocławia, 58 km na północ od Konina. Zobacz na mapie.
Zamek stoi na południowy wschód od rynku, przy drodze na Radziejów i Włocławek. Parking jest płatny. Współrzędne geograficzne: Otwórz w: Google Maps, Bing Maps, Openstreet Maps format D (stopnie): N52.67207222°, E18.32755278° format DM (stopnie, minuty): 52° 40.3243332'N, 18° 19.6531668'E format DMS (stopnie, minuty, sekundy): 52° 40' 19.46''N, 18° 19' 39.19''E Kruszwica. Mysia Wieża (Wieża Popiela) - widok od strony jeziora; rysunek A. Lessera z XIX wieku, według ryciny z "Przyjaciel Ludu" 1834.
Guerquin Bohdan - Zamki w Polsce Jurasz Tomasz - Zamki i ich tajemnice Kaczyńscy Izabela i Tomasz - Polska - najciekawsze zamki Kajzer Leszek, Kołodziejski Stanisław, Salm Jan - Leksykon zamków w Polsce Pietrzak Janusz - Zamki i dwory obronne w dobrach prowincji wielkopolskiej Dzieduszycki Wojciech - Wczesnośredniowieczny gród kruszwicki Małachowicz Maciej - Architektura zamku kruszwickiego M. Małachowicz Maciej, R. Karnicki - Analiza funkcjonalna Zamku w Kruszwicy na podstawie badań archeologicznych i architektonicznych, zachowanych archiwaliów, ikonografii oraz materiałów porównawczych. Kruszwica na rycinie z ok. 1885 roku "Widok jeziora Gopło" - Alfred Schouppé, 2. połowa XIX w.
Klikając w zdjęcie otrzymasz jego powiększenie w nowym oknie. Okno to można zamknąć kliknięciem w dowolny punkt POZA zdjęciem.
Mysia Wieża w Kruszwicy z drona Kruszwica 600 - lecie. Legendy o początkach Lechii.
Kruszwica - PTTK - kwatery prywatne, ul. Podzamcze 1, tel. (052) 35 15 303 Kruszwica - Ośrodek Szkolenia Żeglarskiego, ul. Żeglarska 1, tel. (052) 351 55 74, gsm 601 419014 Kruszwica - Hotel i restauracja Gopło, ul. Poznańska 17, tel. (052) 351 52 33 Złotowo - Ośrodek Szkoleniowo-Rekreacyjny Złotowo, tel. (052) 351 66 81, 353 52 08 Kobylniki - Pałac w Kobylnikach, Kobylniki 2, (066) 427 36 16
Proponujemy wyszukanie noclegu w opisywanej miejscowości lub jej okolicy w serwisach noclegowych.
Oferty cenowe online są zwykle atrakcyjniejsze niż rezerwacje telefoniczne!
Zapraszam do przesyłania swoich wypowiedzi i komentarzy odnośnie opisywanego zamku. Ukazują się one na stronie od razu po wpisaniu do formularza. Ostatnie wpisy
Powrót do strony startowej
(c) 2001-2024 bd - Kontakt - Polityka Prywatności
Wszelkie prawa do własnych zdjęć i tekstów zastrzeżone, nie mogą być one wykorzystywane bez mojej zgody. Nie udzielam pozwolenia na kopiowanie opisów. |
ZamkoMania.pl to prywatny, niezależny serwis. Pozwalając na wyświetlenie paru nienarzucających się reklam wspierasz jego dalsze funkcjonowanie.
Dlatego prosimy o wyłączenie blokowania reklam na tej stronie (instrukcja jak to zrobić w: AdBlock, Adblock Plus, Ghostery, uBlock Origin).
Odśwież stronę